13 marca 2025 roku obchodzimy Światowy Dzień Nerek, którego celem jest zwrócenie uwagi na profilaktykę i leczenie chorób nerek. Na całym świecie liczba osób cierpiących na przewlekłą chorobę nerek (PChN) wciąż wzrasta, a prognozy wskazują, że do 2040 roku będzie to piąta najczęstsza przyczyna zgonów. W Polsce na PChN choruje już ponad 4,7 miliona osób, ale tylko 5% pacjentów ma postawioną diagnozę. To oznacza, że większość chorych nie jest świadoma swego stanu zdrowia, co znacząco utrudnia skuteczną profilaktykę i leczenie...

Cukrzyca to choroba, która wymaga szczególnej uwagi w kwestii diety i stylu życia. Osoby zmagające się z tym schorzeniem często muszą dokonywać trudnych wyborów żywieniowych, aby utrzymać stabilny poziom cukru we krwi. Właśnie dlatego suplementacja może okazać się niezwykle pomocna. Dzięki odpowiednio dobranym suplementom, diabetycy mogą uzupełnić ewentualne niedobory witamin i minerałów, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu...

Pozytywność, pozytywne myślenie, podejście, emocje, nastawienie, okazują się mieć duże znaczenie w samoopiece, samokontroli i wielu różnych życiowych sprawach. Badania pokazują, że osoby, które mają w sobie więcej pozytywności, żyją dłużej. Między innymi o tym przeczytacie w numerze marcowym Diabetyka, który właśnie trafił na rynek. Co ważne, pozytywność w sobie można "wytrenować" dzięki odpowiednim technikom...

Problemy z dostępnością i jakością ampułek Accu-Chek Spirit 3,15 ml, wykorzystywanych przez diabetyków do terapii insulinowej, nadal budzą zaniepokojenie wśród pacjentów. Roche Diabetes Care Polska w swoim najnowszym komunikacie z dnia 11 marca 2025 roku przekazało najnowsze informacje na temat postępów w rozwiązaniu tej trudnej sytuacji...

Już 14 marca 2025 roku o godz. 20.00 rusza kolejna edycja programu Akcja Edukacja, organizowana przez portal mojacukrzyca.org! To wyjątkowa okazja, aby zdobyć nową wiedzę, poznać innowacyjne rozwiązania i spotkać inspirujących ludzi. Tym razem, tematem przewodnim spotkania będzie aplikacja DiabCalc - nowoczesne narzędzie stworzone z myślą o osobach z cukrzycą, które ułatwia codzienne zarządzanie chorobą i poprawia komfort życia...

W dzisiejszych czasach ludzie są bardzo narażeni na wszelkiego rodzaju uzależnienia. Popadanie w alkoholizm lub hazard może być spowodowane między innymi zbyt silnym stresem i brakiem umiejętności reagowania na sytuacje stresowe w inny sposób. Wiele osób uzależnionych nie przyznaje się przed sobą, że ma problem na przykład z uzależnieniem od substancji psychoaktywnych. W artykule wyjaśniamy, dla kogo polecany jest ośrodek terapii uzależnień...

Cukrzyca to choroba, która dotyka milionów ludzi na całym świecie. Niestety, wokół niej narosło wiele mitów i nieporozumień, które mogą wprowadzać w błąd osoby chore oraz ich bliskich. Często wynikają z niewiedzy lub powielania nieprawdziwych informacji. Aby skutecznie radzić sobie z cukrzycą i uniknąć powikłań, warto oddzielić fakty od fałszu i nauczyć się, jak prawidłowo zarządzać chorobą na co dzień...

Choć diagnoza cukrzycy może być początkowo przytłaczająca, warto pamiętać, że odpowiednie zarządzanie chorobą pozwala uniknąć wielu powikłań i cieszyć się pełnią życia. Dzięki nowoczesnym metodom monitorowania glukozy, różnorodnym opcjom leczenia oraz rosnącej świadomości na temat zdrowego stylu życia, osoby z cukrzycą mogą prowadzić aktywne życie zawodowe, uprawiać sport i realizować swoje pasje bez większych ograniczeń...

Już 36% Polaków posiada smart zegarek lub opaskę, a 34% planuje zakup jednego z nich, jak wynika z badania Huawei CBG Polska. I chociaż nasze smartwatche zbierają coraz więcej danych odpacjenckich (PGHD), które mogłyby być pomocne w diagnostyce, to zaledwie 25% użytkowników w naszym kraju przekazało takie informacje swojemu lekarzowi. Jednak jak pokazują doświadczenia państw takich jak USA czy Wielka Brytania, w nieodległej przyszłości dane ze smartwatchy będą automatycznie przesyłane do Elektronicznej Dokumentacji Medycznej, co powinno znacząco upowszechnić ich wykorzystanie...

Kilkadziesiąt postulatów, które posłużą do zmian legislacyjnych, sformułowali uczestnicy konferencji "Bądźmy zdrowi - Zdrowie, Dieta, Ruch, Odpowiedzialność, Wiedza i Inspiracja", współorganizowanej przez Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu 4 marca br. Spotkanie polityków i ekspertów w Sejmie RP miało miejsce w Światowym Dniu Otyłości, bo właśnie choroba otyłościowa jako problem zdrowia publicznego była tematem obrad...

Ponad 20 proc. badanych przez Uniwersytet Śląski zadeklarowało, że doświadczyło problemów związanych z napadowym jedzeniem lub uzależnieniem od jedzenia. Osoby łączące oba zaburzenia wykazywały największy poziom problemów emocjonalnych, depresji, stanów lękowych, objawów zespołu stresu pourazowego (PTSD)...

Brak jednolitych standardów leczenia ran trudno gojących się to poważne wyzwanie zarówno dla pacjentów, jak i dla systemu ochrony zdrowia. W Polsce nawet milion osób rocznie zmaga się z tym problemem, który często prowadzi do poważnych powikłań, takich jak zakażenia, długotrwałe hospitalizacje, a w skrajnych przypadkach - amputacje kończyn. Każdego roku w Polsce wykonuje się ponad 11,6 tysiąca amputacji, z których wiele można by uniknąć dzięki odpowiedniej terapii...

Pączek pączkowi nierówny - te z dobrej piekarni mają lepszy skład niż marketowe odpowiedniki, które często zawierają sztuczne dodatki i utwardzone tłuszcze - powiedziała dietetyczka kliniczna Katarzyna Lisiecka. Dietetycy podkreślają, żeby w tłusty czwartek świadomie wybierać pączki. Umiar zalecany jest osobom, które odchudzają się, mają zdiagnozowaną cukrzycę czy inne schorzenia - wtedy słodkie świętowanie nie będzie dobrym pomysłem...

Podróże lotnicze to wygodny i szybki sposób przemieszczania się, jednak dla osób z cukrzycą korzystających z pomp insulinowych mogą wiązać się z dodatkowymi wyzwaniami. Firma Medtronic, producent pomp insulinowych MiniMed(TM) serii 600 i 700 oraz MiniMed(TM) Paradigm(TM), ostrzega przed możliwością niezamierzonego podania insuliny w wyniku zmian ciśnienia powietrza w kabinie samolotu. Jak można zminimalizować to ryzyko? Oto kluczowe informacje i zalecenia...

Już po raz 22. "Puls Medycyny" ogłosił wyniki prestiżowego rankingu Lista Stu. Za najbardziej wpływową osobę w polskiej medycynie jury uznało dr hab. n. med. Mirosława Ząbka, prof. CMKP, natomiast osobą mającą największy pozytywny wpływ na system ochrony zdrowia w Polsce Izabelę Leszczynę, minister zdrowia. Sprawdzamy listę pod kątem specjalistów z obszaru diabetologii. Na liście MEDYCYNA na 20. miejscu jest prof. dr hab. n. med. Leszek Czupryniak, a na 22. miejscu prof. dr hab. n. med. Małgorzata Myśliwiec. Gratulujemy! Kto jeszcze jest na liście?

W poniedziałek, 24 lutego 2025 roku, firma Medtronic Polska poinformowała swoich użytkowników o tymczasowych opóźnieniach w realizacji zamówień sensorów Simplera Sync(TM), stosowanych w systemie MiniMed(TM) 780G. Powodem zaistniałej sytuacji są problemy w produkcji, które wpłynęły na możliwości dostaw...

Czy zastanawialiście się kiedyś, jak wyglądałoby Wasze życie, gdyby zwykłe pominięcie posiłku lub nieodpowiednie dobranie składników miało bezpośredni wpływ na Wasze zdrowie? Właśnie tak na co dzień funkcjonują osoby zmagające się z cukrzycą. Żyjemy w dobie intensywnego rozwoju zarówno technologii, jak i medycyny. Mamy zatem możliwość tworzenia narzędzi, które ułatwią życie tym, dla których wykonywanie codziennych czynności jest skomplikowanym i nieprzyjemnym procesem...

Cannatherapy Wrocław to nowoczesna klinika konopna, która stawia na holistyczne podejście do zdrowia pacjentów. Specjalizuje się w leczeniu przy użyciu medycznej marihuany, dostosowując terapie do indywidualnych potrzeb każdej osoby. Klinika dysponuje wykwalifikowanym personelem, który posiada szeroką wiedzę z zakresu terapii konopnych...

W imieniu Komitetu Naukowego Konferencji naukowo-szkoleniowej, którą wspólnie zatytułowaliśmy Dialogi Diabetologiczne, mam przyjemność zaprosić Państwa do udziału w nowej formule wymiany doświadczeń pomiędzy klinicystami zajmującymi się od wielu lat chorymi z cukrzycą. W Warszawie w dniu 5 kwietnia 2025 roku odbędzie się Konferencja naukowo-szkoleniowa Dialogi Diabetologiczne - Cukrzyca pod kontrolą...

Szacuje się, że cukrzyca (obu typów) dotyka w Polsce ponad dwa miliony osób. Często rozwija się bezobjawowo lub objawy są ignorowane. Rozpoznana - wymaga nieraz sporej zmiany stylu życia, w tym sumiennej higieny jamy ustnej. Warto wiedzieć, jak uniknąć poważnych problemów ze zdrowiem, które mogą zacząć się od pominięcia szczotkowania...

W ostatnich miesiącach pacjenci z cukrzycą korzystający z ampułek Accu-Chek Spirit 3,15 ml doświadczyli problemów zarówno z ich jakością, jak i dostępnością. Po wykryciu potencjalnego wycieku insuliny z ampułek produkowanych w okresie od 1 marca 2024 r. do 31 października 2024 r., producent - Roche Diabetes Care - podjął działania mające na celu rozwiązanie sytuacji. W dniu 18 lutego 2025 roku pojawił się nowy komunikat od firmy Roche Diabetes Care...

Logi - Indeks Glikemiczny ze Zdjęcia to aplikacja, która w prosty sposób pomaga zrozumieć, jak codzienne posiłki wpływają na poziom cukru we krwi. Wystarczy zrobić zdjęcie posiłku, a aplikacja dostarczy szczegółowych informacji o ładunku glikemicznym i makroskładnikach. To narzędzie stworzone z myślą o osobach z insulinoopornością, cukrzycą oraz tych, którzy chcą świadomie dbać o swoje zdrowie...

Ból zęba to dolegliwość, która może dotknąć każdego z nas, niezależnie od wieku czy stylu życia. Może być nie tylko uciążliwy, ale także wpływać na nasze samopoczucie oraz codzienne funkcjonowanie. W artykule przyjrzano się przyczynom bólu zęba, najczęstszym dolegliwościom związanym z tą dolegliwością oraz tym, jak można sobie z nimi radzić. Każdy, kto kiedykolwiek miał do czynienia z bólem zęba, wie, jak ważne jest zrozumienie jego przyczyn oraz skuteczne podejście do rozwiązania problemu...

W ostatnim czasie w mediach społecznościowych pojawiły się reklamy promujące rzekomo "nieinwazyjne urządzenie do pomiaru cukru". Reklamy te bezprawnie wykorzystują logo renomowanej firmy Siemens (wcześniej także Medtronic), co może wprowadzać użytkowników w błąd i sugerować, że jest to produkt tej marki. W rzeczywistości jest to oszustwo, a oferowane urządzenie to jedynie zwykły pulsoksymetr, który nie ma zdolności pomiaru poziomu cukru we krwi...

Zbliżający się XXVI Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD), który odbędzie się w dniach 8-10 maja 2025 roku w Krakowie, zyskał nową, dynamiczną formułę sesji naukowych. W tym roku organizatorzy wprowadzają wyjątkową część wydarzenia, która ma na celu zainicjowanie żywych dyskusji na najbardziej kontrowersyjne tematy związane z diabetologią. Mowa o sesjach pod nazwą "Ring Gorących Debat"...

Nazywam się Inga Pavera. Od 24 lat choruję na cukrzycę typu 1 i leczę się w ośrodku referencyjnym w Chorwacji - Vuk Vrhovac. Podczas wielu hospitalizacji moja terapia była wielokrotnie zmieniana, ale nigdy nie osiągnęłam w pełni satysfakcjonujących rezultatów. Od dawna rozważałam pompę insulinową. Jednak nie mogłam się zdecydować - częściowo z powodu kosztów, a częściowo z powodu drenów, które wydawały mi się zbyt skomplikowane...

Dopuszczone do powszechnego obrotu leki - mimo, iż u większości pacjentów wykazują pożądane działanie terapeutyczne i nie powodują znaczących skutków ubocznych, decydujących o przerwaniu leczenia - u niektórych osób mogą w ogóle nie przynosić pozytywnych efektów, a dodatkowo wywoływać szereg działań niepożądanych. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy są uwarunkowania genetyczne, determinujące odpowiedź organizmu pacjenta na poszczególne substancje czynne zawarte w lekach...

W ostatnich tygodniach w środowisku pacjentów chorych na cukrzycę pojawiły się poważne obawy dotyczące dostępności bezpłatnych igieł do wstrzykiwaczy insulinowych. Honorowy Prezes Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków, Andrzej Bauman, wystosował list otwarty do producentów insulin, w którym zwraca uwagę na pogarszającą się sytuację diabetyków oraz zmniejszające się wsparcie ze strony firm farmaceutycznych. Jednym z adresatów listu była firma Bioton, która udzieliła odpowiedzi na przedstawione w nim zarzuty i obawy...

Jedynie 5-6 proc. pacjentów ze schyłkową niewydolnością nerek jest kwalifikowanych do przeszczepu, reszta jest poddawana dializom. Tymczasem przeszczep nerki przyczynia się do wydłużenia życia pacjentów i jest znacznie mniej kosztowny dla budżetu państwa - oceniają eksperci. Do chorób, które mogą mieć wpływ na rozwój przewlekłej choroby nerek, zalicza się m.in.: nefropatię cukrzycową...

Pilotażowy program leczenia stopy cukrzycowej został przedłużony do 30 kwietnia 2026 roku. Zespół stopy cukrzycowej to jedno z najpoważniejszych powikłań cukrzycy, które dla wielu pacjentów wiąże się z koniecznością amputacji nieodwracalnie uszkodzonej kończyny. Polskie Stowarzyszenie Diabetyków oraz całe środowisko eksperckie długo zabiegało o przedłużenie pilotażu oraz włączenie nowych ośrodków udzielających świadczenia. Pacjenci będą mogli leczyć się w łącznie sześciu szpitalach: w Szamotułach, w Lublinie, w Warszawie, w Krakowie, w Gdańsku oraz w Dąbrowie Górniczej...

Blisko 5 milionów Polaków choruje na przewlekłą chorobę nerek, a dalsze losy programu lekowego B.113 "Leczenie pacjentów z chorobami nerek", wciąż są niepewne. Eksperci Zarządu Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego apelują o jego przedłużenie oraz rozszerzenie dostępności, w celu zapewnienia pacjentom skutecznej terapii...

Święto zakochanych to dobry pretekst, aby poruszyć temat zdrowia seksualnego. Prawda jest taka, że problemy w tej sferze życia nie są rzadkie, a co więcej mogą być objawem albo skutkiem różnych innych kłopotów zdrowotnych, dlatego warto spojrzeć na nie z szerszej perspektywy. Temat ten poruszamy w numerze lutowym "Diabetyka", który właśnie trafił do obiegu...

Obecnie w Europie panuje epidemia grypy. Co drugi test wykonywany przez pacjentów w kontekście zakażenia wirusem grypy jest pozytywny. Rośnie liczba osób hospitalizowanych i zgonów, a taka sytuacja to duże obciążenie dla systemu zdrowia. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych rekomendują jakie są najlepsze sposoby profilaktyki chorób zakaźnych. Podkreślają, że nie jest jeszcze za późno, aby się zaszczepić przeciw grypie i przeciwdziałać rozwojowi epidemii w Polsce...

Medycyna dokonała ogromnych postępów w leczeniu cukrzycy, ale wciąż nie potrafimy jej wyleczyć. - "Nie potrafimy wyleczyć pacjenta, ale potrafimy świetnie leczyć" - mówi prof. Agnieszka Szadkowska z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi w rozmowie dla Radia Naukowego. To choroba przewlekła, która wymaga nieustannego monitorowania i ogromnej dyscypliny pacjenta. Dlatego obciąża nie tylko organizm, ale i psychikę chorego...

Czy zdarzyło Ci się odczuwać ból nadgarstka po intensywnym treningu lub długiej pracy przy komputerze? Stabilizator nadgarstka może być właśnie tym, czego potrzebujesz, aby sobie pomóc. To uniwersalne rozwiązanie, które sprawdza się zarówno w rehabilitacji, jak i w codziennym życiu. Jak widzisz, jego zastosowanie jest szerokie, ale dla kogo jest najbardziej przydatne i jak dobrać odpowiedni model? O tym wszystkim dowiesz się w dalszej części artykułu!

Polacy zjadają coraz więcej cukrów prostych. Na jednego mieszkańca kraju przypada w ciągu roku ponad 45 kg cukru, a dziennie - 125 gramów, czyli mniej więcej tyle, ile zawiera cukiernica - powiedział PAP specjalista w dziedzinie leczenia otyłości prof. Paweł Bogdański. W jego ocenie konieczne są zdecydowane działania systemowe, ponieważ odpowiedzialna polityka państwa może mieć wpływ na zachowania konsumentów i praktyki przemysłu spożywczego...

Firma Roche Diabetes Care poinformowała o wznowieniu produkcji ampułek Accu-Chek Spirit 3,15 ml, niezbędnych dla wielu pacjentów z cukrzycą. Tym samym zapewniono, że sytuacja związana z ograniczoną dostępnością tych produktów zmierza ku rozwiązaniu. Jednak pełne przywrócenie dostaw na rynek może potrwać jeszcze kilka tygodni...

W 2025 roku 19. Bieg "Policz się z cukrzycą" zakończył się ogromnym sukcesem, łącząc miłośników sportu z różnych części Polski i świata. To wyjątkowe wydarzenie, będące częścią 33. Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, promuje zdrowy tryb życia i wspiera działania na rzecz zwiększania świadomości cukrzycy, a także zakup pomp insulinowych dla kobiet w ciąży...

Zdiagnozowano u Ciebie lub u kogoś z Twoich bliskich cukrzycę? Jeśli tak, zapewne już wiesz, czym jest glukometr. To przyrząd stanowiący niezbędne wyposażenie każdego diabetyka. Dzięki niemu będziesz w stanie kontrolować poziom glukozy we krwi w domowych warunkach. Bez obaw, jest on bardzo intuicyjny, a jego stosowanie nie powinno sprawiać problemów. Sprawdź, jak prawidłowo używać glukometru...

System ciągłego monitorowania glikemii CGM Anytime CT3 pozwala na śledzenie poziomu glukozy we krwi, w czasie rzeczywistym przez 24 godziny na dobę, w dowolnym czasie i miejscu. Dane dotyczące glikemii są przesyłane automatycznie, co 3 minuty do bezpłatnej aplikacji na smartfonie. Sensor CGM Anytime CT3 wystarcza na 14 dni użytkowania. Transmiter jest wielokrotnego użytku, a jego okres ważności wynosi 2 lata...

Na podstawie art. 4 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o konsultantach w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2009 r. Nr 52, poz. 419, z późn. zm.) Minister Zdrowia z dniem 15 grudnia 2014 r. powołał Panią mgr Alicję Szewczyk do pełnienia funkcji Konsultanta Krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa diabetologicznego. Po dziesięciu latach pełnienia tej roli, dnia 16 grudnia 2024 roku, kadencja Pani Alicji Szewczyk dobiegła końca. Jak wynika z informacji uzyskanych przez portal mojacukrzyca.org, Ministerstwo Zdrowia nie zamierza powoływać następcy na to stanowisko...

W obliczu ograniczonych funduszy Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), resort analizuje możliwości rozszerzenia dostępnych produktów, co spotyka się z dużym zainteresowaniem pacjentów i parlamentarzystów. Pod koniec ubiegłego roku grupa posłów wystosowała do Ministerstwa Zdrowia interpelację w tej sprawie. Czy Ministerstwo Zdrowia wprowadzi nowe regulacje dotyczące refundacji wyrobów medycznych, w tym urządzeń do ciągłego monitorowania glikemii (CGM), tak oczekiwane przez pacjentów?

Nudności mogą być uciążliwym problemem w różnych sytuacjach: podczas podróży, w okresie ciąży czy jako efekt uboczny terapii farmakologicznej. W poszukiwaniu skutecznych i naturalnych rozwiązań warto zwrócić uwagę na innowacyjne podejście, jakim jest akupresura. Oryginalne angielskie opaski Sea-Band, dostępne w Polsce od 2012 roku, cieszą się rosnącą popularnością dzięki swojej prostocie, skuteczności i bezpieczeństwu stosowania. Teraz, dla pacjentów stosujących leki z grupy GLP-1, istnieje możliwość przetestowania tego rozwiązania!

Plan finansowy Narodowego Funduszu Zdrowia na 2025 rok budzi poważne obawy. Przewidziane środki na świadczenia medyczne są zdecydowanie niewystarczające. Kwota 183,6 mld zł, zapisana w projekcie, nie zapewni odpowiedniego funkcjonowania publicznego systemu ochrony zdrowia. Dodatkowo niepokojącym jest brak podpisu ministra finansów pod planem finansowym, co rodzi istotne konsekwencje prawne i budzi wątpliwości co do stabilności dalszych działań w obszarze ochrony zdrowia...

Życie z cukrzycą to nieustanne wyzwanie, które wymaga nie tylko dbałości o poziom glukozy we krwi, ale także troski o stan psychiczny. Przewlekły stres i napięcie emocjonalne mogą znacząco wpływać na przebieg choroby, tworząc błędne koło wzajemnych zależności. Coraz więcej badań potwierdza, że zdrowie psychiczne odgrywa kluczową rolę w skutecznym zarządzaniu cukrzycą. Ważne więc jest zrozumienie związku między stresem a kontrolą glikemii...

Pompa insulinowa to urządzenie, które dla wielu osób z cukrzycą typu 1 i 2 stało się kluczowym elementem codziennej terapii. Oferuje niezrównaną precyzję w podawaniu insuliny, pozwalając na większą elastyczność w planowaniu posiłków i aktywności. Jednak jak każde rozwiązanie medyczne, ma swoje plusy i minusy, które warto rozważyć przed podjęciem decyzji o jej stosowaniu. W artykule przedstawiamy zarówno korzyści, jak i wyzwania związane z terapią pompą insulinową, analizując najnowsze informacje na ten temat...

Aktywność fizyczna odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu cukrzycą typu 1 i typu 2. Regularny ruch poprawia kontrolę glikemii, wspiera zdrowie serca, pomaga utrzymać odpowiednią masę ciała i zwiększa wrażliwość na insulinę. Jednak osoby z cukrzycą muszą pamiętać, że wysiłek fizyczny może wpływać na poziom cukru we krwi, co wymaga stałego monitorowania oraz odpowiedniego doboru aktywności...

Zdrowie to nie tylko brak chorób, ale również harmonia ciała i umysłu. Coraz więcej osób poszukuje naturalnych sposobów na poprawę jakości życia i odzyskanie wewnętrznej równowagi. Jednym z najprostszych, a jednocześnie najbardziej efektywnych narzędzi w dążeniu do zdrowia jest nasz oddech. Choć jest to czynność, którą wykonujemy automatycznie, świadome oddychanie może mieć potężny wpływ...