W Tarnogrodzkiej Szkole Cukrzycy dnia 5 czerwca 2014 roku odbyło się spotkanie edukacyjne, a wykład pt. "Zespół metaboliczny - problem XXI wieku" poprowadziła dr Grażyna Klenk - Jarząbek z Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Przychodnia Lekarska w Tarnogrodzie. Wykład został przygotowany przez Porozumienie Zielonogórskie Lekarzy.Oto treść wykładu: "Zespół metaboliczny - problem społeczny XXI wieku"
Zespół metaboliczny - jest zbiorem wzajemnie powiązanych czynników zwiększających istotnie ryzyko rozwoju miażdżycy i cukrzycy typu 2 oraz ich powikłań sercowo - naczyniowych. Polega na współistnieniu wielu czynników ryzyka: otyłości, zaburzenia tolerancji glukozy, zwiększonego stężenie trójglicerydów, zmniejszonego stężenie dobrego cholesterolu HDL, podwyższonego ciśnienie tętnicze. Wraz z narastaniem epidemii otyłości na świecie, wzrasta częstość zespołu metabolicznego W Polsce zespół metaboliczny występuje u ponad 20% dorosłych. Jego częstość rośnie wraz z wiekiem - poniżej 30. roku życia - u 4% osób - powyżej 64. roku życia - u 40% osób.
Zespół metaboliczny - rozpoznanie
Warunkiem rozpoznania zespołu metabolicznego jest stwierdzenie otyłości brzusznej. Otyłość brzuszną rozpoznajemy przy użyciu bardzo prostego pomiaru, który każdy może wykonać samodzielnie w domu. Wystarczy zmierzyć miarą krawiecką obwód brzucha w jego najszerszym miejscu. Jeżeli obwód ten jest większy niż 94 cm u mężczyzny a 80 cm u kobiety to jest to otyłość brzuszna. Metodą oceny masy ciała jest BMI (Body Mass Index) czyli Wskaźnik Masy Ciała. Charakteryzuje on relację pomiędzy masą ciała a wzrostem. Wyliczamy go w następujący sposób BMI= masa ciała [kg] / wzrost2 [m2]. Przyjęta aktualnie interpretacja BMI: < 20 kg/m2 - niedobór masy ciała 20-25 - prawidłowa masa ciała 25-30 - nadwaga 30-40 - otyłość > 40 - otyłość olbrzymia
Dlaczego tak ważna jest rola otyłości w rozwoju cukrzycy i chorób serca i naczyń? Otyłość brzuszna (centralna) to znaczne zwiększenie masy tkanki tłuszczowej w obrębie brzucha. Z tkanki tej, poprzez aktywność enzymu lipazy lipoproteinowej uwalniane są w nadmiarze wolne kwasy tłuszczowe (FFA). Powoduje to zwiększony napływ i gromadzenie wolnych kwasów tłuszczowych w komórkach mięśni i wątroby. Staje się to przyczyną rozwoju oporności tych komórek na działanie insuliny. Następstwem gromadzenia wolnych kwasów tłuszczowych i insulinooporności komórek jest zmniejszenie zużycia glukozy w mięśniach. W wątrobie dochodzi wówczas do jej stłuszczenia, zwiększenia powstawania glukozy, trójglicerydów oraz lipoprotein o bardzo małej gęstości. Wszystko to razem powoduje insulinooporność i hiperinsulinemię, podwyższenie poziomu cukru i zaburzenia gospodarki lipidowej nasilające miażdżycę. Wszystkie wymienione zaburzenia są charakterystyczne dla zespołu metabolicznego Aby rozpoznać zespół metaboliczny, oprócz stwierdzenia otyłości brzusznej, należy stwierdzić dwa dodatkowe kryteria spośród czterech wymienionych:
- Trójglicerydy ponad 1,7 mmol/l (150 mg/dl)
- HDL cholesterol poniżej 1,0 mmol/l (40 mg/dl) u mężczyzn lub poniżej 1,3 mmol/l (50 mg/dl) u kobiet
- Ciśnienie skurczowe ponad 130 mmHg lub rozkurczowe powyżej 85 mmHg lub już leczone nadciśnienie
- Glukoza powyżej 5,6 mmol/l (100 mg/dl) lub już leczona cukrzyca typu 2.
Leczenie
Najlepszym sposobem leczenia opisywanych chorób jest niedopuszczenie do ich rozwoju. Badania wykazały, że osiągnięcie lepszego wyrównania cukrzycy, wyrażającego się obniżeniem HbA1c chociaż o 1% zmniejsza bardzo istotnie ryzyko wystąpienia udaru mózgu i zawału serca. Zmniejsza się ryzyko śmierci z ich powodu o ponad 20%. Zalecany poziom HbA1c to poniżej 7,0%, a bardzo często osoby z cukrzycą mają wyniki HbA1c powyżej 10%.
| Osoba z cukrzycą pragnąca uniknąć poważnych powikłań sercowo-naczyniowych nie może ograniczać się tylko do leczenia cukrzycy. Ważne jest też kontrolowanie pozostałych czynników ryzyka: nadciśnienia tętniczego i zaburzeń gospodarki lipidowej z dążeniem do osiągnięcia zalecanych wyników (ciśnienie tętnicze poniżej 140/90 mmHg, poziom cholesterolu całkowitego poniżej 175mg/dl i LDL cholesterolu poniżej 100mg/dl). Obniżenie ciśnienia rozkurczowego już o 5mmHg zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru mózgu o 34% a zawału serca o 21%. |
Dane uzyskane w badaniach polskiej populacji nie są optymistyczne. Stwierdzono, że wśród osób z cukrzycą aż 77% choruje na nadciśnienie tętnicze, u 67% stwierdzono za wysokie stężenie cholesterolu a prawie 50% cierpi na otyłość. Niestety prawie połowa pali papierosy (44%). Złożony mechanizm powstawania miażdżycy wymaga jednoczesnego przyjmowania leków na cukrzycę, leków obniżających podwyższone ciśnienie tętnicze, leku regulującego poziom cholesterolu i tabletki z kwasem acetylosalicylowym. Wynika z tego wyliczenia, że na ogół potrzebne są codziennie co najmniej 4 różne leki. Bardzo istotne jest zaprzestanie palenia papierosów.
Leczenie polega też na modyfikacji stylu życia, a przede wszystkim na zmianie sposobu odżywiania. Należy znacznie ograniczyć spożycie tłuszczu, zwłaszcza zwierzęcego, w tym również tego ukrytego w tłustym mięsie i wędlinach. Należy też zmniejszyć ilość zjadanych cukrów prostych (słodyczy) i złożonych - chleba, ziemniaków, ryżu, kaszy. Czym zastąpić te produkty? Warzywami - zwłaszcza świeżymi i surowymi (pomidory, sałata, kapusta, papryka) przygotowanymi z odrobiną oliwy z oliwek. Warzywa, zwłaszcza zielone, powinny być spożywane w każdym posiłku. Szczególnie teraz, gdy są dostępne praktycznie przez cały rok.
Stopniowa redukcja masy ciała zmniejsza ryzyko. Nie jest przy tym konieczne uzyskanie prawidłowej masy ciała. Utrata już 10% aktualnej wagi przynosi bowiem osobie otyłej bardzo wyraźne korzyści. Zmniejsza umieralność o ponad 20%, powoduje obniżenie o 20 mmHg ciśnienia skurczowego i o 10 mmHg ciśnienia rozkurczowego. Obniżenie tylko o 10% masy ciała powoduje obniżenie aż o 50% poziomu cukru na czczo w cukrzycy typu 2, o 10% - cholesterolu całkowitego i o 30% - trójglicerydy
| Zwiększenie aktywności fizycznej - to stałe zalecenie lekarskie, najczęściej ignorowane przez pacjentów. Aktywność fizyczna wskazana jest w każdym wieku. Zawsze musi być dostosowana do indywidualnych możliwości. Zacznijmy od codziennego, godzinnego spaceru. Warto pojechać na chociażby krótką wycieczkę rowerową. |
Po wykładzie dietetyk prowadząca Poradnię Dietetyczną w Biłgoraju mgr Monika Ćwikła odpowiadała na różne zadane w tym temacie pytania oraz przeprowadziła bezpłatnie badania tkanki tłuszczowej dla osób, które chciały sobie takie badania wykonać, a byli to wszyscy, którzy przyszli na spotkanie. Poradnia Dietetyczna, którą prowadzi mgr Monika Ćwikła mieści się w Przychodni Twój Lekarz przy ul. Pojaska 3.
Prezes Władysław Chodkiewicz przedstawił za agencją P.A.P. dwie ciekawe informacje, jedna o badaniach naukowców Czeskich jak się odżywiać - 1700 kcal spożywać w dwóch posiłkach czy sześciu, stwierdzili że grupa która spożywała 1700 kcal w dwóch posiłkach schudła i miała mniejsze cukry. Druga informacja dotyczyła jak podaje PAP Nauka w Polsce. Badacze w Kanadzie zaobserwowali że molekuła o nazwie protektyna DX (PDX) powoduje zwiększenie produkcji i uwalnianie interleukiny 6 w komórkach mięśniowych, kontrolując w ten sposób poziom glukozy we krwi i redukując insulinooporność. Jest to przełomowa cząsteczka do walki z cukrzycą. Podobne efekty uzyskuje się zwykle dzięki ćwiczeniom fizycznym.
Prezes przedstawił wystąpienie Posła na Sejm R.P Jacka Czerniaka do Ministra Zdrowia Bartosza Arukowicza i Dyrektora Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowie w temacie zlikwidowanej od 01-04-2014 r. podstawowej opieki zdrowotnej w soboty, niedziele oraz dni świąteczne w Tarnogrodzie, która wcześniej funkcjonowała. Wystąpienie jest na prośbę diabetyków z Tarnogrodu, pod która podpisał się Władysław Chodkiewicz. Wszyscy ze spotkania wychodzili zadowoleni, bo każdy znalazł coś dla siebie czy w edukacji czy w badaniach czy informacji o praktycznym odżywianiu w cukrzycy i problemach społecznych. Kolejne spotkanie edukacyjne odbędzie się po wakacjach we wrześniu. Dziękujemy dr Grażynie Klenk-Jarząbek za przedstawiony wykład oraz pani dietetyk mgr Monice Ćwikła za przeprowadzone badania i ciekawe spostrzeżenia dotyczące odżywiania.
Władysław Chodkiewicz
prezes Koła Diabetyków w Tarnogrodzie
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
