Monika Hajduk
Studenckie Koło Naukowe Dietetyków
przy Zakładzie Żywienia Człowieka
Warszawskiego Uniwerstytetu Medycznego,
Sekcja Chorób Metabolicznych
www.skndietetykow.wum.edu.pl
Podczas kupowania produktów spożywczych każdy diabetyk powinien zwracać uwagę na zawartość cukru w porcji danego produktu. Jesteśmy uczuleni na magiczne słowo "cukier", jednakże musimy pamiętać, że cukier może być także ukryty w produktach pod innymi nazwami. Każdy konsument powinien ostrożnie przejrzeć skład wszystkich produktów wkładanych do koszyka podczas zakupów, nawet tych z pozoru zdrowych, jak pieczywo, jogurty czy wyroby tzw. "dietetyczne". Co więc zrobić, aby nie popaść w pułapkę ukrytego cukru?
Coraz trudniej znaleźć na rynku produkty bez dodatku cukru, soli czy innych substancji smakowych i konserwujących przedłużających ich trwałość i nadających pożądane cechy sensoryczne. Mimo że fraza "cukier" może nie występować w składzie danego produktu, nie oznacza to, że nie występują tam inne substancje nadające słodki smak.
ZWODNICZE NAZWY
Pojęcie "cukier" tak naprawdę zarezerwowane jest tylko dla cukru rafinowanego, czyli sacharozy (dwucukru) używanego powszechnie do słodzenia potraw i napojów. "Cukry", dawniej stosowane do określania węglowodanów, to termin stosowany zarówno dla mono- i dwucukrów występujących w żywności, niezależnie od ich pochodzenia, tj. występujących jako naturalne lub dodane.
Czytając o węglowodanach przyswajalnych mamy na myśli wszystkie węglowodany, które są trawione i wchłaniane w jelicie cienkim człowieka i po spożyciu podnoszą poziom glukozy we krwi. Są to więc węglowodany ogółem pozbawione nieprzyswajalnego włókna pokarmowego (błonnika pokarmowego).
Dla diabetyka najbardziej istotne powinno być pojęcie "węglowodany łatwo przyswajalne". Są to węglowodany, które po spożyciu szybko się wchłaniają i szybko podnoszą poziom glukozy we krwi. Mogą doprowadzić do niebezpiecznego szybkiego wzrostu glikemii, dlatego nie powinny przeważać w naszej diecie.
NIESPODZIANKA: CUKIER!
Cukier może być także ukryty w mylnych, z pozoru zdrowiej brzmiących nazwach cukrów dodanych. Cukry dodane to węglowodany dodawane do żywności podczas jej przetwarzania i/lub przygotowywania do spożycia. W odróżnieniu od węglowodanów naturalnie występujących w żywności, są to cukry dodane wyłącznie w procesie produkcji i przetwórstwa żywności. Głównymi źródłami cukrów dodanych są: cukier biały i brązowy, melasa, miód, dekstroza, syrop kukurydziany, klonowy i syrop glikozowo-fruktozowy.
ZAMIENNIKI CUKRU
Substancje słodzące, powszechnie nazywane zamiennikami cukru, to substancje stosowane przede wszystkim w celu zaspokojenia tak lubianego przez nas smaku słodkiego. Coraz częściej słodziki stanowią zamiennik cukru, gdyż posiadają znacznie obniżoną wartość kaloryczną.
Zgodnie z prawem polskim środki słodzące są traktowane jako substancje dodatkowe. Środki, które zostały dopuszczone do stosowania w żywności są poddawane szczegółowym badaniom określającym ich wpływ na zdrowie człowieka. Niestety, coraz liczniejsze badania dowodzą, że wcale nie pozostają obojętne dla naszego zdrowia.
W krajach Unii Europejskiej dopuszczone są do stosowania substancje słodzące takie jak:
- acesulfam K,
- aspartam,
- kwas cyklaminowy,
- taumatyna,
- neohesperydyna,
- sorbitol,
- mannitol,
- isomalt,
- maltitol,
- laktitol,
- ksylitol.
DIABETYK NA ZAKUPACH
Przemysł spożywczy oferuje nam coraz więcej wyrobów słodzonych różnymi substancjami, np. aspartamem, cyklamatem czy sacharozą. Wśród takich produktów znajdziemy czekolady, ciasta i ciasteczka, dżemy i powidła, a także bezcukrowe cukierki i lody.
Maszerując między półkami w supermarkecie nasze oko przykuwają produkty niskokaloryczne i bezcukrowe, z pozoru zdrowe i bezpieczne. Jednakże wcale nie oznacza to, że są zdrowe i można się nimi objadać bez ograniczeń. Wiele słodyczy produkowanych bez zawartości cukru ma prawie tyle samo kalorii, co ich słodzeni bracia. Najczęściej wynika to ze zwiększonej zawartości tłuszczu w takim produkcie. Tymczasem czekolada czy lody bez cukru wcale nie są lepsze, gdyż jednym z ich głównych składników jest masa tłuszczowa. Poza tym substancje słodzące spożywane w nadmiarze mogą powodować wzdęcia, rozwolnienie i biegunkę.
| Nawet z pozoru zdrowe pokarmy spożywane w dużych ilościach mogą okazać się dla diabetyka niebezpieczne. Doskonałym przykładem takiej pułapki są owoce. Zawierają wiele witamin, mikroelementów i przeciwutleniaczy, ale mają też różną ilość fruktozy - cukru podobnego w działaniu do sacharozy. |
Mając zdiagnozowaną cukrzycę warto także zrezygnować z kartonowych soków i innych napojów butelkowych. Widząc termin "nektar owocowy" czy "napój owocowy" możemy być pewni, że do cukru zawartego naturalnie w owocach został dodany zwykły biały cukier. Szokująca dla diabetyka powinna być informacja, że w powszechnie dostępnych na rynku produktach do picia, nawet tych przeznaczonych dla dzieci, w 250 ml (1 szklance) może znajdować nawet 6 łyżeczek cukru!
Także z pozoru zdrowe produkty mleczne, jak jogurty, serki owocowe i waniliowe są dosładzane. Jeden ich mały kubeczek może zawierać kilka łyżeczek cukru. Najlepszym rozwiązaniem dla diabetyka jest więc czysty twarożek wiejski czy naturalny jogurt bez dodatku cukru.
Nawet dżemy niskosłodzone, pozornie lepsza alternatywą dla diabetyka, z powodu braku naturalnego konserwatora w postaci cukru, aby pozostać trwałe na kilka miesięcy muszą być konserwowane chemicznie, i to dość obficie. Dlatego produkty te powinny być obecne w naszej diecie jak najrzadziej, a lepszą alternatywa mogą okazać się konfitury zrobione własnoręcznie zawierające wyłącznie owoce, bez dodatku cukru i sztucznych konserwantów.
LEPSZY BRĄZ?
Coraz bardziej polscy konsumenci przyzwyczajają się do lepszości brązowych produktów, takich jak brązowy ryż, makaron czy razowy chleb. To prawda, pod warunkiem, że chleb ten nie zawdzięcza swojej brązowej barwy dodatkowi karmelu, a wyłącznie mące, z jakiej go upieczono.
Analogicznie możemy myśleć, że brązowy cukier jest lepszy od białego. Nic bardziej mylnego. Warto tu obalić powszechny mit o wyższości zdrowotnej cukru brązowego nad białym. Cukier brązowy to tak naprawdę nic innego jak cukier biały z dodatkiem melasy - ciemnobrązowego produktu ubocznego powstającego podczas produkcji cukru spożywczego. Najlepiej, żeby cukier w ogóle nie pojawiał się na stołach diabetyków, a jeśli już - to naprawdę sporadycznie.
Czytając etykiety produktów spożywczych pamiętajmy, że składniki wypisane są w kolejności poczynając od tych, których jest najwięcej w produkcie. Jeśli więc na początku widnieje cukier lub inna nazwa dla niego zarezerwowana, pamiętajmy, że produkt ten nie powinien być dla nas wskazany. Cukier coraz częściej jest utożsamiany z narkotykiem i jak narkotyk uzależnia. Na szczęście chęć na słodkie jedzenie to tylko kwestia przyzwyczajenia i już po kilku tygodniach od zmniejszenia ilości dodawanego do potraw cukru, będą nam one równie dobrze smakować. Tu apel także do obecnych i przyszłych mam. Zwracajcie uwagę na menu swojego dziecka. Przyzwyczajanie dziecka do słodkich smaków może skutkować nadwagą i otyłością w przyszłości. Pamiętajmy, że prawidłowe nawyki żywieniowe wykształcone w dzieciństwie procentują prawidłowym stylem życia w wieku dorosłym.
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
