System FreeStyle Libre na dobre zagościł w domach polskich diabetyków. Spełniło się marzenie wielu osób o możliwości pomiaru glikemii, który nie wymaga kropli krwi. Wszystko dzięki technologii monitorowania glikemii flash opartej na metodzie skanowania. Zaczęły się jednocześnie pojawiać pytania dotyczące pomiarów choć badania kliniczne potwierdzają, że jest to system bardzo dokładny. W jaki sposób działa system FreeStyle Libre i w jaki sposób interpretować jego wyniki? Dr n. med. Andrzej Gawrecki z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu w prosty i przejrzysty sposób tłumaczy opóźnienie i różnicę w pomiarach cukru z krwi oraz płynu śródtkankowego.System FreeStyle Libre składa się z dwóch elementów: sensora umieszczonego na tylnej stronie ramienia oraz czytnika, który należy do niego zbliżyć na odległość do 4 cm. Po zeskanowaniu sensora na ekranie czytnika wyświetlana jest wartość stężenia glukozy w płynie śródtkankowym, ponieważ właśnie w przestrzeni śródtkankowej umieszczony jest mikrofilament
Na czym polega pomiar z płynu śródtkankowego?
Należy wyraźnie podkreślić, że pomiar z płynu śródtkankowego nie jest pomiarem z krwi, ponieważ sensor nie jest umieszczany w naczyniu krwionośnym. Wiązałoby się to z dużym ryzykiem zakażenia. Czym jest przestrzeń śródtkankowa obrazuje ryc. 1. Osobie leczonej insuliną łatwiej jest ją sobie wyobrazić, ponieważ insulina podawana jest właśnie podskórnie, do przestrzeni śródtkankowej. Można to zrobić za pomocą pena lub też zestawu infuzyjnego stosowanego w osobistych pompach insulinowych.
Na czym polega pomiar z płynu śródtkankowego?
Ryc. 1. Sensor umieszczony jest w tkance podskórnej, w otoczeniu płynu śródtkankowego, do którego glukoza przedostaje się z naczyń krwionośnych. Źródło: materiały Abbott.
Dlaczego pomiar glukozy wykonany przy pomocy glukometru z opuszki palca i skan sensora czytnikiem FreeStyle Libre mogą się różnić?
Glukoza przenika z naczyń krwionośnych (naczyń włosowatych) do płynu tkankowego na zasadzie dyfuzji. Dla osób korzystających z FreeStyle Libre ogromne znaczenie ma tempo tego procesu. Z różnic stężenia glukozy w obu tych przestrzeniach może bowiem wynikać brak zgodności między pomiarami dokonywanymi za pomocą glukometru oraz FreeStyle Libre. Poniekąd jest to efekt wynikający z fizjologii człowieka, a nie braku dokładności urządzenia, ponieważ stężenie glukozy jest różne i ulega ciągłej zmianie w poszczególnych płynach organizmu, np. płynnie mózgowo-rdzeniowym. Tempo transportu glukozy między krwią włośniczkową i płynem śródtkankowym zależy przede wszystkim od stężenia glukozy we krwi, jej krążenia w okolicy pomiaru, czy np. wychwytu glukozy przez komórki mięśniowe, tłuszczowe i inne. Procesy te determinują opóźnienie, z którym sensor FreeStyle Libre dokonuje pomiaru. Tym samym staje się zrozumiałe, że podczas dużych wahań stężenia glukozy we krwi, wyniki Libre nie będą pokrywały się z pomiarami za pomocą glukometru. Dlatego też we wskazaniach do stosowania FreeStyle Libre zaznaczono, że "Użycie glukometru z nakłuwaczem opuszki palca do oznaczenia poziomu glukozy we krwi jest konieczne w okresach szybkich wahań stężeń glukozy, gdyż stężenie tkankowe może wówczas nie odzwierciedlać dokładnie poziomu glukozy we krwi."
Szybkie zmiany stężenia glukozy w codziennym życiu mają miejsce w następujących sytuacjach:
- w okresie poposiłkowym, szczególnie < 2 godzin
- po błędach dietetycznych, zwłaszcza po spożyciu węglowodanów o wysokim indeksie glikemicznym
- po błędach insulinoterapii, pominiętym, niedoszacowanym lub przeszacowanym bolusie insuliny
- po gwałtownym wzroście glikemii podczas stresu
- w trakcie i po aktywności fizycznej
→ zmiany glikemii nie przekraczające 1 mg/dl na minutę
↗ lub ↘ zmiana glikemii o 1-2 mg/dl
↑ lub ↓ zmiana glikemii o > 2 mg/dl na minutę
Nawet jeżeli bezwzględna wartość stężenia glukozy nie jest dokładna, to strzałki trendu sugerują kierunek zmiany glikemii. Należy wówczas przypuszczać, że wskazanie glukometru będzie niższe (strzałka trendu w dół) lub wyższe (strzałka trendu w górę). Przykładowa sytuacja prezentowana jest na ryc. 2.
Ryc. 2. FreeStyle Libre wskazuje stężenie glukozy w płynie śródtkankowym równe 112 mg/dl. Strzałka trendu sugeruje wzrost stężenia glukozy i we krwi w czasie kilkunastu lub kilkudziesięciu minut.
Po stabilizacji glikemii różnice między oboma urządzeniami będą mniejsze. Czas opóźnienia zależy przede wszystkim od tempa zmian stężenia glukozy w organizmie i czasu transportu glukozy z krwi włośniczkowej do wspomnianego powyżej płynu śródtkankowego. Uwzględnienie strzałek trendu stanowi dodatkową wartość w korzystaniu z FreeStyle Libre i z całą pewnością zwiększa bezpieczeństwo pacjenta z cukrzycą.
ADC/MCO/ADPPS/2016
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
