W czasach rosnącego wokół dobrobytu, zauważa się wzrost częstotliwości występowania pewnych chorób. Jedną z powszechnie obecny u wielu osób jest cukrzyca, a zachorowalność na nią wciąż wzrasta. Szacuje się, że w Polsce chorych na cukrzycę jest ok. 3 miliony ludzi, a 80% z nich to osoby z cukrzycą typu 2. Stan przedcukrzycowy ma zdiagnozowane ok. 5 milionów osób, a duża część populacji jeszcze nie jest świadoma o swojej chorobie.Czym jest cukrzyca i jakie wyróżniamy typy?
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) cukrzyca, jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi wynikającym z nieprawidłowego wydzielania i/lub działania insuliny. Insulina zaś jest hormonem produkowanym przez trzustkę, który stabilizuje prawidłowy poziom glukozy we krwi, umożliwiając jej wnikanie do komórek. Przewlekła hiperglikemia (podwyższony poziom glukozy we krwi) wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów. Najprościej rzecz ujmując, cukrzyca to zaburzenie transportu i metabolizmu glukozy, związane z nieadekwatnym wydzielaniem insuliny. Dolegliwość ta została podziela na kilka typów, gdzie powszechnie znana jest cukrzyca typu 1 i 2. Występuje również cukrzyca o nieznanej etiologii czy cukrzyca ciążowa.
Cukrzyca typu 1 dotyka zazwyczaj (choć nie jest to zasadą) dzieci i osoby przed 35 rokiem życia. Jest ona spowodowana wyniszczeniem komórek trzustki na podłożu autoimmunologicznym,a cukrzyca typu 2 w warunkach insulinooporności, upośledzonym wydzielaniem insuliny. Cukrzyca o nieznanej etiologii spowodowana jest różnymi czynnikami, a ciążowa następuje w wyniku wzrostu stężenia hormonów antagonistycznych względem insuliny, co powoduje insulinooporność. Najczęściej diagnozowana jest cukrzyca 2 typu (ok. 90% przypadków) i decydującymi czynnikami jej wystąpienia oprócz czynników genetycznych są czynniki środowiskowe. Brzmi to dosyć nieciekawie, dlatego pewnie wielu z was zastanawia się czy cukrzycy można w jakiś sposób zapobiec?
Sposoby na zapobieganie cukrzycy typu 2:
- Pozbądź się nadwagi lub otyłości. Jest to główny czynnik środowiskowy, który prowadzi do rozwoju cukrzycy. Zrób to dla siebie nie tylko pod względem wizualnym lecz zdrowotnym. Postaraj się utrzymywać swoje BMI (wskaźnik określający czy stosunek masy ciała do wzrostu jest prawidłowy) w normie (wartość od 18,6-24,9 kg/m) przez cały czas i unikaj dużych wahań masy ciała. Kolejne punkty pokażą Ci kilka zasad, które bezpośrednio wpłyną na utratę zbędnych kilogramów i pośrednio będą zapobiegać rozwojowi cukrzycy.
- Więcej się ruszaj. Aktywność fizyczna zapobiega cukrzycy jak i sprzyja utracie nadmiernej masy ciała. Ćwicz minimum 30 minut dziennie, a by było Ci łatwiej wybierz taki rodzaj aktywności, który lubisz. Może być to siłownia, bieganie, basen, spacery lub zorganizowane zajęcia typu taniec, fitness, squash, tenis czy piłka nożna. Pamiętaj również o codziennej aktywności podczas wykonywania podstawowych czynności. Naucz się zamiast windy wybierać schody, a do pracy czy na zakupy zamiast auta wybierz rower.
- Pamiętaj o odpowiedniej diecie. Nie musi być to restrykcyjna dieta ograniczająca Twoje funkcjonowanie. Może być to dieta opierająca się na kilku głównych zasadach, tzn.:
- Więcej błonnika (warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty typu chleb, makaron, ryż)
- Pij więcej wody. Minimum 1,5 litra niesłodzonej wody mineralnej lub źródlanej a do tego herbatę czy kawę. Zrezygnuj ze słodzonych napojów.
- Słodycze, zastąp owocami czy orzechami. Zamiast kalorycznych ciast i batoników z dużą ilością nisko odżywczego tłuszczu, wybierz domowe wyroby na bazie płatków owsianych czy suszonych owoców.
- Mniej kalorii. Sprawdź swoje dzienne zapotrzebowanie kaloryczne i na tej podstawie dostosuj swój plan żywieniowy. Łatwiej i bezpieczniej będzie w tym celu udać się do dietetyka, który w prosty sposób wytłumaczy i doradzi jak się odżywiać.
- Wybierz wartościowy tłuszcz rybi i roślinny zawierający dużo kwasów tłuszczowych omega-3 działających przeciwzapalnie. Ryby wybieraj niehodowane a tłuszcze roślinne z pierwszego tłoczenia tłoczone na zimno np. olej rzepakowy czy oliwa z oliwek.
- Mniej przetworzonych produktów tzn. mąka, kasza czy płatki z grubego przemiału.
- Zwracaj uwagę na skład na etykietach produktów. Wybieraj produkty z najkrótszym składem, bez dodatków z literą "E", cukru czy utwardzonych tłuszczów.
- Więcej błonnika (warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty typu chleb, makaron, ryż)
- Okresowo badaj stężenie glukozy we krwi.
Nieleczona cukrzyca może prowadzić do:
- Chorób układu sercowo-naczyniowego, ponieważ stale podwyższony poziom glukozy we krwi powoduje przyspieszenie procesów miażdżycowych i ryzyko zawału serca czy udaru mózgu.
- Retinopatii cukrzycowej czyli zaburzeń widzenia, związanych ze zmianami w siatkówce oka.
- Nefropatii cukrzycowej tzn. postępującej chorobie nerek polegającej na problemach z funkcjonowaniem i wydolnością tego narządu.
- Zespołu stopy cukrzycowej, objawiającej się częściową deformacją stóp, trudno gojącymi się ranami, owrzodzeniami i pęknięciami, co może prowadzić do amputacji.
- Kwasicy ketonowej, czyli do stanu bezpośrednio zagrażającemu życiu, który jest spowodowany przez podwyższone stężenie ciał ketonowych we krwi.
Piśmiennictwo:
Cieślak M., Cieślak M. Role of purinergic signalling and proinflammatory cytokines in diabetes. Clin Diabetol 2017; 6, 2: 90–100.
Życie z cukrzycą. Medical Media Solutions. 2018
Jarosław N. Cukrzyca. Przyczyny, objawy, farmakoterapia. Choroby towarzyszące cukrzycy. Repozytorium Instytucjonalne Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. 2017
www.mp.pl
Cukrzyca a gojenie ran - jak je wspomóc?
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
