Po co wyrównywać cukrzycę?
Istnieją dwa główne powody, dla których warto mieć dobre cukry. Pierwszy to samopoczucie pacjenta - czy nie ma zbyt wysokich cukrów prowadzących do senności, potliwości, zmęczenia, a przede wszystkim - czy nie ma hipoglikemii, często wyłączających pacjenta na pewien okres z normalnej aktywności, a w skrajnych przypadkach prowadzących do uszkodzeń układu nerwowego. Drugi powód to uniknięcie odległych powikłań - wysokie, nieleczone glikemie, nawet jeżeli tu i teraz nie dają objawów, długofalowo po cichu i bardzo skutecznie niszczą naczynia i nerwy, prowadząc do odległych powikłań: retinopatii (uszkodzenie oczu), nefropatii (uszkodzenie nerek), polineuropatii (uszkodzenie neuronów) i wielu innych.
Jeżeli uda się osiągnąć cel - dobre cukry - powyższe krótko i długoterminowe objawy mogą nie wystąpić w ogóle, a długość i jakość życia pacjentów będą zbliżone do osób bez cukrzycy.
Jak to sprawdzić?
Podstawowym urządzeniem do pomiarów glikemii jest glukometr. Pozwala on na pomiar glikemii o dowolnej porze dnia i nie różni się istotnie od wartości uzyskiwanych z krwi. Wadą jest możliwość oceny cukru "tu i teraz", bez ogólnej oceny wyrównania w ciągu doby. Tutaj z pomocą przychodzi nam parametr, który można oznaczyć we krwi - Hemoglobina glikowana (HBA1C). Mówi nam ona o średnich cukrach we krwi w ostatnich 3 miesiącach, przy czym ostatni miesiąc wpływa na poziom HBA1C w około 50%. Badając HBA1C jesteśmy w stanie oszacować, jak pacjent radził sobie z cukrzycą w ostatnich miesiącach.
Ile ostatecznie powinien wynosi poziom HBA1C?
Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego na rok 2019:
Cel ogólny HBA1C - 7% lub mniej
W przypadku pacjentek w ciąży z cukrzycą przedciążową - w pierwszym trymestrze < 6.5%, w kolejnych < 6%. U pacjentek z cukrzycą powstałą w ciąży nie zaleca się pomiarów HBA1C, wystarczą pomiary glukometrem - w nocy i rano 70-90, godzinę (nie dwie) po posiłkach < 140.
U pacjentów z cukrzycą typu 1, u dzieci i młodzieży oraz w krótkotrwałej cukrzycy typu 2 - < 6.5%, przy założeniu, że nie ma częstych hipoglikemii.
W przypadku chorych w zaawansowanym wieku z wieloletnią cukrzycą i istotnymi powikłaniami o charakterze makroangiopatii (przebyty zawał serca i/lub udar mózgu) i/lub licznymi chorobami towarzyszącymi oczekujemy wartości < 8%.
Należy jednak pamiętać, że nie wolno dążyć do takich wartości za wszelką cenę, szczególnie, jeżeli prowadzi to do pogorszenia samopoczucia, czy hipoglikemii.
| Ocena HBA1C ma jedno duże ograniczenie - nie jest w stanie "wyłapać" pików, czyli nagłych krótkich wzrostów i spadków cukru. Dodatkowo częste hipoglikemie, w tym także ciężkie, siłą rzeczy obniżają wartość hemoglobiny glikowanej. Jeżeli więc pacjent, np. z cukrzycą typu 1 chwali się HBA1C np. 5.7% to pierwsze, co powinniśmy zrobić, to sprawdzić, czy nie jest to wynik niepożądanych hipoglikemii. |
Jaka jest przyszłość oceny wyrównania cukrzycy?
Z pewnością przyszłość, szczególnie u pacjentów z cukrzycą typu 1, należy do CGMów, czyli systemów ciągłego monitorowania glikemii. Te są w stanie podać średnie glikemie z całej doby, oszacować HBA1C, a przede wszystkim pokazać wszystkie "górki" i "dołki". Niedawno na jednej z konferencji zaproponowano wręcz zmianę definicji dobrego wyrównania, zastępując HBA1C tzw. parametrem TIR - time in range (czas w ustalonym przedziale).
Dla przykładu przyjmuje się, że jeżeli pacjent z DM 1 jest ponad 70% czasu w przedziale 70-180, tylko ok. 5% w niższym i ok. 30% w wyższym, uznaje się, że jest to pacjent dobrze wyrównany.
Czy dobre cukry wystarczą?
Cukrzyca, szczególnie typu 2, jest bardzo często jednym z elementów zespołu metabolicznego. Same wyrównanie cukrów, bez zwracania uwagi na inne czynniki, nie wystarczy do zmniejszenia ryzyka wystąpienia powikłań w zakresie układu sercowo-naczyniowego, na przykład zawału serca, czy udaru mózgu. O jakich czynnikach mowa?
- ciśnienie tętnicze - zaleca się, aby osoba z cukrzycą miała ciśnienie < 130/80 mmHg ( u osób > 65 r.ż. skurczowe w zakresie 130-140 mmHg)
- cholesterol - w szczególności LDL - tutaj wytyczne są bardzo szczegółowe, w zależności od typu cukrzycy, wieku, chorób współistniejących - generalnie idealnie, jeżeli będzie < 70, w pewnych przypadkach < 100 - każdorazowo cel leczenia powinien być ustalony przez diabetologa, lub kardiologa
- masa ciała - jest udowodnione naukowo, że zmniejszenie masy ciała wpływa wprost na poprawę cukrów, ciśnienia i cholesterolu. Idealne jest oczywiście uzyskanie BMI < 26.
Autor artykułu:lek. med. Maciej Kamiński
Specjalista Diabetolog, Specjalista chorób wewnętrznych
Przyjmuje we Wrocławiu, prowadzi osoby ze schorzeniami: insulinooporność, cukrzyca ciążowa i przedciążowa, cukrzyca typu 2, typu 1, w tym osoby z pompami insulinowymi oraz FGM / CGM (wszczepia również systemy podskórne do monitorowania glikemii).
Prowadzi stronę https://cukrzyca24.pl
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
