Nawet połowa chorych na cukrzycę odczuwa zaburzenia czucia w stopach i dłoniach, skarży się na drętwienie i pieczenie skóry, doznaje uczucia "chodzenia po ściernisku" czy "przeszywania ciała prądem". To tylko niektóre z typowych objawów neuropatii cukrzycowej - przewlekłego powikłania cukrzycy. Neuropatii (u 10-11% chorych) może towarzyszyć ból o różnym nasileniu: od łagodnego bólu po ostry, szarpany i trudny do zniesienia, który może zostać wywołany nawet najlżejszym uściskiem dłoni, muśnięciem włosa, czy poprzez dotyk ubrania na skórze."Ból neuropatyczny w zasadzie nie poddaje się klasycznemu leczeniu przeciwbólowemu. Nieleczony w znacznym stopniu obniża jakość życia chorych i często sprawia, że normalne funkcjonowanie staje się praktycznie niemożliwe" - mówi prof. Jan Kochanowski, Kierownik Kliniki Neurologii Szpitala Bielańskiego w Warszawie.
Co to jest neuropatia cukrzycowa?
Neuropatia cukrzycowa to przewlekłe powikłanie cukrzycy. Jest to także najczęstszy rodzaj neuropatii w krajach rozwiniętych. To druga co do częstości, po urazach, przyczyna uszkodzenia nerwów.Neuropatia cukrzycowa to zespół zaburzeń i objawów chorobowych układu nerwowego, jakie mogą wystąpić w przebiegu źle leczonej cukrzycy. Ich przyczyną jest uszkodzenie licznych w naszym ciele włókien nerwowych wskutek wystąpienia długotrwałego nadmiaru glukozy we krwi. Neuropatia cukrzycowa może przebiegać skrycie i długi czas pozostawać nierozpoznana lub ujawniać się objawami, które są niecharakterystyczne, narastają powoli i mogą przypominać objawy wielu innych chorób.
Kogo dotyczy neuropatia cukrzycowa?
Neuropatia cukrzycowa występuje u pacjentów ze wszystkimi typami cukrzycy - z równą częstością pojawia się w cukrzycy typu 1, jak typu 2, a także w różnych typach cukrzycy wtórnej. Częściej spotykana jest u mężczyzn. Częstość jej występowania ocenia się na 7-50%, a według niektórych badaczy nawet do 93% wśród wszystkich pacjentów z cukrzycą. Wyniki badań wskazują, że neuropatia cukrzycowa dotyczy około 7% chorych, u których nie upłynął więcej niż rok od rozpoznania cukrzycy i około 50% chorych z cukrzycą trwającą ponad 25 lat. Wedle badań z 2003 r. w Polsce neuropatia występuje u 10-80% diabetyków. Odsetek chorych zwiększa się wraz z czasem trwania cukrzycy, ale w wielu przypadkach objawy pojawiają się wcześnie. U większości pacjentów nasilenie neuropatii początkowo nie jest duże i dlatego często powikłanie to nie jest rozpoznawane. Wykrycie uszkodzenia układu nerwowego następuje zwykle w sytuacji ujawnienia się poważnych i trudnych do leczenia następstw, np. zespołu stopy cukrzycowej czy tzw. niemych zawałów serca.Rodzaje neuropatii cukrzycowej
Uszkodzenie układu nerwowego przybiera różne postacie - od uszkodzenia centralnego lub obwodowego układu nerwowego do uszkodzenia pojedynczego nerwu (mononeuropatia) lub wielu nerwów (polineuropatia). Wyróżnia się kilka podstawowych typów neuropatii:- neuropatia czuciowa - polegająca na uszkodzeniu nerwów przewodzących bodźce do mięśni i skóry, czyli tzw. nerwów obwodowych
- neuropatia autonomiczna - będąca uszkodzeniem nerwów działających niezależnie od naszej woli
- neuropatia ogniskowa - objawiająca się bolesnymi, krótkotrwałymi uszkodzeniami nerwów występującymi w postaci jednego lub kilku ognisk
Neuropatia czuciowa
Najczęściej związana jest z zaburzeniami w działaniu nerwów obwodowych, czyli tych, które unerwiają tkankę mięśniową i skórę. Objawia się ona między innymi:- zaburzeniami czucia w stopach (tzw. "skarpetkowe") i w dłoniach ("rękawiczkowe")
- drętwieniem
- długotrwałymi bólami mięśni nóg i rąk
- krótkotrwałymi ostrymi bólami nie tylko w obrębie kończyn, ale także całego ciała
- uczuciem mrowienia i drętwienia stóp
- zaburzeniami odczuwania dotyku, bólu i temperatury (co niesie ze sobą duże ryzyko skaleczenia, urazów i oparzeń)
- przeczulicą skórną, polegającą na "nieproporcjonalnym" odczuwaniu dotyku, objawiającym się ostrym przeszywającym bólem, uniemożliwiającym w efekcie normalne funkcjonowanie
- uczuciem zimna lub gorąca
- pieczeniem skóry kończyn
Neuropatia czuciowa ma charakter postępujący. Tempo rozwoju choroby zależy między innymi od poprawnego leczenia cukrzycy i dobrej kontroli glukozy we krwi. Poprawna terapia i kontrola cukrzycy może zahamować postęp neuropatii. Dolegliwości bólowe prawidłowo leczy się podając pacjentowi niektóre leki antydepresyjne bądź przeciwpadaczkowe.
Neuropatia autonomiczna
Szczególnie trudnym problemem w terapii powikłań cukrzycowych jest neuropatia autonomiczna. Występuje ona rzadziej niż neuropatia czuciowa, ale może ona niszczyć niemal każdy układ w ustroju. Neuropatia autonomiczna polega na uszkodzeniu autonomicznego układu nerwowego (działającego niezależnie od woli osoby chorej), który unerwia wszystkie narządy wewnętrzne. U pacjentów cierpiących na ten rodzaj neuropatii najczęściej dochodzi do zmian w układach sercowo-naczyniowym, pokarmowym i moczowo-płciowym.- Zaburzenia w układzie sercowo-naczyniowym skutkują gwałtownym obniżeniem ciśnienia tętniczego przy wstawaniu, któremu towarzyszy uczucie osłabienia, mroczki przed oczami i zawroty głowy, oraz skłonnością do omdleń w pozycji stojącej. Wraz z postępem choroby pogłębia się brak prawidłowej reakcji na bodźce fizjologiczne i farmakologiczne, co może prowadzić do bezbólowych zawałów serca i niemego niedokrwienia serca. Najgroźniejszym następstwem neuropatii autonomicznej, spotykanym u stosunkowo młodych ludzi, są nagłe zgony.
- W przypadku uszkodzenia nerwów przewodu pokarmowego mamy do czynienia z uporczywymi biegunkami, występującymi zwykle w nocy oraz takimi objawami, jak nudności, wymioty i wzdęcia brzucha.
- Konsekwencją uszkodzenia układu moczowo-płciowego są trudności w opróżnianiu pęcherza moczowego i wzrost zakażenia dróg moczowych. Neuropatia autonomiczna może również upośledzać sprawność seksualną chorych mężczyzn i niszczyć nerwy biorące udział w czynnościach seksualnych u kobiet.
Neuropatia ogniskowa
Neuropatia ogniskowa polega na krótkotrwałym, ale bardzo bolesnym uszkodzeniu nerwów w postaci jednego lub kilku ognisk (neuropatia jednoogniskowa lub wieloogniskowa). Przyczyną wystąpienia tego powikłania jest zakrzep w naczyniu odżywiającym dany nerw. Ból związany ze zmianami chorobowymi we włóknach nerwowych ustępuje dość szybko - po kilku tygodniach, kiedy to inny nerw przejmuje funkcje nerwu uszkodzonego. Neuropatia jednoogniskowa ma gwałtowny i bardzo bolesny początek, neuropatia wieloogniskowa - rozwija się powoli, postępuje, a potem utrzymuje - o ile nie zastosuje się odpowiedniego leczenia. Niektóre z objawów neuropatii ogniskowej to podwójne widzenie, opadanie stopy i bóle kręgosłupa.Diagnozowanie i leczenie neuropatii cukrzycowej
"Neuropatia jest poważnym, przewlekłym powikłaniem cukrzycy i może ona dotyczyć połowy osób chorych na cukrzycę. Jej początkowe objawy są raczej łagodne, dlatego ważne jest szerzenie wiedzy na temat tego rodzaju powikłań wśród pacjentów, co pozwoli na szybsze wykrywanie choroby i tym samym jej skuteczniejsze leczenie" - mówi prof. Jan Kochanowski, Kierownik Kliniki Neurologii Szpitala Bielańskiego w Warszawie.U zdecydowanej większości chorych nasilenie objawów neuropatii nie jest duże - dlatego niekiedy pozostaje niezauważone przez chorego i lekarza. Dlatego w zapobieganiu i leczeniu neuropatii cukrzycowej bardzo ważne jest jak najwcześniejsze zgłoszenie objawów lekarzowi. Najważniejsze z nich to:
- mrowienie stóp
- wrażenie igieł wbijających się w stopy
- piekący, kłujący lub ostry ból w stopach
- duża wrażliwość stóp na dotyk (ból przy przykrywaniu kołdrą)
- ból stóp w nocy
- zmiany temperatury skóry na rękach i stopach (albo bardzo zimne albo bardzo gorące)
- drętwienie stóp i utrata w nich czucia
- brak uczucia bólu w stopach (nawet przy skaleczeniu lub pęcherzach)
- brak czucia w stopach podczas chodzenia
- osłabienie mięśni stóp i nóg
- utrata równowagi przy wstawaniu lub chodzeniu
- utrata czucia temperatury w stopach i dłoniach
- otwarte rany na stopach i nogach, które goją się bardzo długo
- wrażenie, jakby mięśnie i kości stóp zmieniły swój kształt
- dobrze wyrównana cukrzyca
- dobrze kontrolowane nadciśnienie tętnicze
- zaprzestanie palenia papierosów
- ograniczenie lub wyłączenie spożycia alkoholu
- utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu i trójglicerydów
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
