)
Dziecko z cukrzycą w Twojej klasieW szkole dzieci spędzają większość swojego czasu. To właśnie tutaj kształtują się ich umiejętności społeczne i poczucie własnej wartości. Od kadry nauczycielskiej w dużej mierze zależy pomoc dziecku z cukrzycą i przekazanie zdrowym rówieśnikom zasad tolerancji i zrozumienia dla młodego diabetyka. Mimo rosnącej świadomości społecznej na temat cukrzycy, nadal zdarzają się przypadki dyskryminacji w placówkach oświatowych. Wiele z nich wynika z lęków kadry, której brakuje wystarczającej wiedzy na temat choroby. Najlepszym sposobem zapobiegania tym krzywdzącym sytuacjom jest propagowanie wiedzy na temat cukrzycy. Dlatego cały personel szkolny powinien być objęty edukacją diabetologiczną, co pozwoli na bezpieczne zdobywanie wiedzy przez uczniów z cukrzycą, da poczucie bezpieczeństwa ich rodzinom, a pracownikom oświaty pozwoli uniknąć niepotrzebnych obaw i świadomie podjąć się zadania, które będzie stawało przed nimi coraz częściej.
Pojawienie się cukrzycy w życiu dziecka i jego rodziny to bardzo trudna życiowo i emocjonalnie sytuacja. Wiele nawyków i zwyczajów wymaga zmiany. Pojawia się również wiele nowych obowiązków i konieczność zdobycia ogromnej wiedzy. Towarzyszą temu lęki o bezpieczeństwo dziecka, strach o jego przyszłość i obawy związane z grożącymi powikłaniami.
Rodzice często obawiają się powierzenia części opieki nad dzieckiem innym osobom w placówkach edukacyjnych. Boją się o bezpieczeństwo swoich dzieci oraz niezrozumienia dla ich potrzeb zdrowotnych i emocjonalnych.
Dzieci z kolei często doświadczają lęków związanych z odrzuceniem przez grupę rówieśniczą. Czują się naznaczone przez chorobę, która odróżnia ich od innych dzieci i niekiedy nie pozwala na takie same zachowania. Dodatkowo cały sprzęt towarzyszący leczeniu cukrzycy: glukometr, peny lub pompa, są dla nich wyrazem inności.
Wszelkie zaburzenia cukrzycy, problemy z jej wyrównaniem lub inne czynniki zdrowotne czy psychiczne mogą powodować pojawienie się trudnych emocji.
Typowe uczucia towarzyszące cukrzycy
Strach/lęk
Zdiagnozowanie cukrzycy zazwyczaj wywołuje w rodzicach i dzieciach strach. Są to obawy o przyszłość, możliwe powikłania. Rodzice często boją się rosnącej odpowiedzialności i poradzenia sobie z codziennymi obowiązkami związanymi z cukrzycą. Dla wielu rodziców cukrzyca jest również poważnym obciążeniem finansowym, a konieczność połączenia pracy zawodowej z nowymi zadaniami może być początkowo trudna.
Lęki towarzyszące dzieciom mogą zmieniać się w zależności od wieku. Młodsze dzieci boją się przede wszystkim bólu związanego z badaniem poziomu cukru i zastrzykami. Starsze dzieci obawiają się odrzucenia ze strony rówieśników. U młodzieży często są to lęki związane ze znalezieniem chłopaka/dziewczyny, który zrozumie ich potrzeby oraz z przyszłością.
Wielu rodzicom i dzieciom całymi latami towarzyszy lęk przed hipoglikemią i obawa przed zostawieniem dziecka samego lub pod opieką innych osób.
Szkoła i nauczyciele powinni wyjść naprzeciw tym obawom. Dobra współpraca z rodziną ucznia, wykazanie zrozumienia dla jego potrzeb i rzetelne zdobywanie wiedzy powinno pomóc w pokonaniu wielu z tych lęków.
Smutek
Smutek po diagnozie jest stanem naturalnym. Czasowe obniżenia nastroju towarzyszą wszystkim ludziom, a u młodych diabetyków mogą być związane z obawami towarzyszącymi chorobie. Jeżeli jednak zauważysz u ucznia przedłużające się stany depresyjne, koniecznie powinieneś porozmawiać o tym z rodzicami i zalecić kontakt ze specjalistą.
Gniew/złość
Złość jest również naturalnym uczuciem towarzyszącym "świeżym" diabetykom, ale także pojawiającym się na innych etapach choroby, zwłaszcza w okresie dojrzewania. Chorzy zadają sobie wtedy pytania: "Dlaczego ja?", "Nie chcę tego robić!".
Rodzice również mogą doświadczać gniewu: "Dlaczego to spotkało moje dziecko?". Złość mogą wywoływać również problemy w kontakcie ze szkołą, poczucie niezrozumienia potrzeb dziecka.
Wyparcie
W przypadku problemów niektóre osoby bagatelizują ich znaczenie lub udają, że sytuacja nie dotyczy ich albo że problem wcale nie zaistniał. Młodzi diabetycy nie chcą czuć się wyróżniani z grupy, otaczani nadmierną opieką lub po prostu "inni". Boją się, że będą postrzegani przez pryzmat choroby. Mogą również chcieć prowadzić "normalne" życie, a negowanie choroby ma im w tym pomóc. Może to jednak negatywnie wpłynąć na przebieg leczenia, a przedłużające się zaniedbania, wynikające z braku systematycznej samokontroli, mogą doprowadzić do komplikacji.
Poczucie winy
- Muszę być zły, skoro zachorowałem - myślą niektórzy młodzi diabetycy.- To moja wina, źle dbałam/dbałem o dziecko - obwiniają się ich rodzice.
W wielu środowiskach pokutuje przekonanie, że choroba może być karą za winy, za złe zachowanie. Dlatego nigdy nie należy łączyć mówienia na temat choroby z wartościującymi ocenami - wyniki nie powinny być "dobre" albo "złe". Nie należy również wpędzać dziecka w poczucie winy z powodu zjedzenia np. słodyczy, na które miało wielką ochotę, a wszyscy jego koledzy jedli. Szkoła powinna wyjść naprzeciw tym obawom i lękom.
Uczniowie z cukrzycą mają równe prawo dostępu do edukacji jak ich zdrowi rówieśnicy. Obowiązkiem placówek oświatowych jest również zapewnienie im poczucia bezpieczeństwa i właściwej opieki. Dzięki prawidłowemu leczeniu i opiece mogą funkcjonować tak samo jak inne dzieci. Indywidualny tok nauczania, proponowany przez niektóre szkoły, nie jest właściwym rozwiązaniem dla dziecka z cukrzycą, jeżeli nie występują inne problemy zdrowotne, uniemożliwiające edukację w warunkach szkolnych.
Właściwe zrozumienie tych negatywnych emocji, które mogą pojawić się w przypadku cukrzycy ze strony grona pedagogicznego jest niezmiernie ważne. Pozwala to na ułatwienie dziecku funkcjonowania w środowisku szkolnym i poprawę jego kontaktu z rówieśnikami. Niektóre z tych emocji mogą również pojawić się u nauczycieli w związku z obawami przed niesprostaniem zadaniu, które przed nimi stanęło. Rozpoznanie u siebie takich emocji pozwoli na wyeliminowanie zachowań, które mogą stanowić zagrożenie dla dziecka, jakie zostało powierzone Państwa opiece.
Możliwe odczucia nauczycieli
Strach
Nauczyciel również może obawiać się odpowiedzialności związanej z opieką nad dzieckiem o szczególnych potrzebach. To naturalne, jeżeli nigdy wcześniej nie mieli Państwo okazji zetknąć się z cukrzycą i niewiele na jej temat wiecie. Wielu nauczycieli boi się, że nie rozpozna na czas objawów hipo- lub hiperglikemii i "doprowadzi do nieszczęścia". Obawy może budzić również ilość fachowych informacji, które trzeba przyswoić i zapamiętać.Nie należy obawiać się przyznania do tego lęku przed rodzicami ucznia. Oni doświadczali lub doświadczają podobnych emocji, a w najlepiej pojętym interesie ich dziecka będą zabiegali o rozwianie wszystkich Państwa obaw. Maskowanie lęku może spowodować jego pogłębienie i na przykład nadmierną opiekuńczość wobec ucznia lub niechęć zajmowania się nim. Jeżeli nie jesteście Państwo w stanie poradzić sobie z lękiem, należy porozmawiać z rodzicami dziecka lub z pedagogiem szkolnym. Najlepszym rozwiązaniem jest pogłębienie wiedzy na temat cukrzycy. Codzienny kontakt z dzieckiem pokaże wam, że trudności i sytuacje, których się obawiacie, można rozwiązać dzięki rutynowym działaniom, uzgodnionym z rodzicami podczas szkolenia.
Gniew
Inną reakcją może być złość, że to właśnie w mojej klasie musiało znaleźć się dziecko z cukrzycą. Może być konsekwencją zdobycia niewystarczającej wiedzy na temat choroby i niechęci do przyznania się do tego. Rozpoznanie tej emocji pozwoli na uniknięcie sytuacji, w której nauczyciel czuje niechęć do ucznia i obwinia go o wszelkie trudności. Nauczyciel odczuwający gniew może doprowadzić do sytuacji, w której uczeń czuje się winny swojej choroby i boi się sygnalizować jakiekolwiek problemy.
Wyparcie
- To nie jest mój problem.
- Rodzice przesadzają.
Taka postawa, wynikająca często z niezrozumienia mechanizmów leczenia cukrzycy, może doprowadzić do uniemożliwienia uczniowi prowadzenia właściwego leczenia w szkole, a w konsekwencji do zaniedbań. Bagatelizowanie problemów zdrowotnych ucznia może doprowadzić do przeoczenia objawów hipo lub hiperglikemii.
Tekst zamieszczono za zgodą Redakcji Magazynu "PEN".
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
