Cukrzyca: skierujmy na nią oczy, okażmy jej serce

Hasło tegorocznych obchodów Światowego Dnia Cukrzycy brzmi: Eyes on Diabetes. Organizatorzy tego wydarzenia - Międzynarodowa Federacja Diabetologiczna (IDF) - chcieli tym hasłem zwrócić uwagę opinii publicznej na dwie ważne kwestie: rolę badań przesiewowych, które pozwalają na wczesną diagnozę cukrzycy oraz na groźne powikłania tej choroby, które są nieuniknioną konsekwencją nieleczonej albo nieprawidłowo leczonej cukrzycy.


Jednym z częściej występujących na świecie powikłaniem jest retinopatia, czyli zmiany w siatkówce oka, które mogą prowadzić do utraty wzroku. Jednak w Polsce wciąż największym problemem jest choroba niedokrwienna serca. To główna przyczyna zgonu chorych na cukrzycę w naszym kraju. Stąd polskie obchody Światowego Dnia Cukrzycy, organizowane pod patronatem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, odbywają się pod hasłem: Cukrzyca: skierujmy na nią oczy, okażmy jej serce.

Epidemia cukrzycy na świecie nasila się. W zeszłym roku liczba dorosłych borykających się z cukrzycą typu 2 na świecie została oszacowana na 415 milionów. Wszystko wskazuje, że ta liczba będzie dalej rosnąć. Eksperci są zdania, że do 2040 roku wzrośnie do 642 milionów, co oznacza, że jedna osoba na 10 będzie miała cukrzycę.

W Polsce do niedawna liczbę osób chorujących na cukrzycę szacowano na podstawie cząstkowych danych, zbieranych według różnych metodologii. Dane te nie były optymistyczne, bo szacowały liczbę chorych na 1,7 - 1,9 miliona osób, czyli ok. 7% populacji. Jednak rzeczywista sytuacja może wyglądać znacznie gorzej. W oparciu o zagregowane dane NFZ, ogólnopolskiego badania NATPOL i komercyjnej analizy RECEPTOMETR (dane ze sprzedaży leków w kilkuset aptekach) okazało się, że w Polsce aż 2,17 miliona pacjentów korzysta z porad i/lub leków cukrzycowych. Jeśli uwzględnimy także osoby do tej pory niezdiagnozowane, to populacja chorych na cukrzycę w Polsce może wynieść ok. 2,7 miliona osób¹.

Tym co w największym stopniu utrudnia skuteczne kontrolowanie epidemii cukrzycy, jest brak wyraźnych objawów na wczesnym etapie rozwoju choroby. To prowadzi do sytuacji, że wiele osób z cukrzycą typu 2 przez długi czas nie jest świadoma, że choroba rozwija się w ich organizmie. W chwili diagnozy może okazać się, że wystąpiły już groźne powikłania. Według danych WHO cukrzyca jest wykrywana najczęściej dopiero po 5-12 latach od jej wystąpienia. Przed cukrzycą można się w dużym stopniu ustrzec dzięki zdrowemu stylowi życia, odpowiedniej diecie i aktywności fizycznej, ale wczesne wykrycie choroby jest możliwe jedynie przez okresowe badania kontrolne poziomu glukozy we krwi.

W perspektywie całego społeczeństwa, ogromny wpływ na zmniejszenie ryzyka powikłań mają więc badania przesiewowe. Jeśli przyjmiemy, zgodnie z oficjalnymi statystykami, że 1 na 2 dorosłe osoby z cukrzycą pozostaje niezdiagnozowana, oznacza to, że właśnie ta niezdiagnozowana połowa jest szczególnie zagrożona wystąpieniem powikłań cukrzycy, co w konsekwencji prowadzić może do niepełnosprawności, a nawet przedwczesnej śmierci.

"Groźne powikłania cukrzycy, to m.in. nefropatia - terminalna niewydolność nerek, stopa cukrzycowa - mogąca prowadzić do amputacji, powikłania sercowo naczyniowe oraz retinopatia - uszkadzająca narząd wzroku. W Polsce są to zarazem najczęstsze powikłania wśród pacjentów z cukrzycą. Niestety, na tle innych krajów, mamy pod tym względem jedne z najgorszych statystyk. W naszym, szeroko rozumianym wspólnym interesie jest, aby wesprzeć chorych w prewencji przewlekłych powikłań cukrzycy. Każda złotówka zainwestowana w prewencję, to zdrowsze społeczeństwo i mniejsze koszty leczenia powikłań" - podkreśla Profesor Maciej Małecki - Prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.

W Polsce choroba niedokrwienna serca występuje u co drugiego chorego na cukrzycę, a 2/3 zgonów u diabetyków powodują powikłania sercowo-naczyniowe. Cukrzyca przyspiesza proces miażdżycowy, a tym samym sprzyja odkładaniu się blaszki miażdżycowej, utrudniającej przepływ krwi w naczyniach. Każdy pacjent z długoletnim przebiegiem cukrzycy powinien mieć wykonaną diagnostykę kardiologiczną. Cukrzyca sprzyja nie tylko chorobie niedokrwiennej, ale także innym schorzeniom kardiologicznym, jak zaburzenia rytmu serca, głównie migotanie przedsionków.


"Wysoki poziom glukozy we krwi jest także niekorzystny dla struktury narządu wzroku. Zmiany mikronaczyniowe, czyli zachodzące w najdrobniejszych naczyniach na dnie oka w siatkówce, prowadzą do retinopatii, która jest najgroźniejszym powikłaniem ocznym cukrzycy i może prowadzić do ślepoty. "Podstawą obniżenia ryzyka retinopatii jest profilaktyka prowadzona przez chorego z cukrzycą, dlatego tak ważne są wizyty kontrolne u lekarza okulisty" - przypomina prof. Edward Wylęgała, Kierownik Oddziału Klinicznego Okulistyki Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

Zapobieganie rozwojowi powikłań jest w zasadzie głównym celem leczenia osób z cukrzycą. WHO szacuje, że na świecie zgonów, których przyczyną są powikłania cukrzycy jest więcej niż zgonów z powodu AIDS, gruźlicy i malarii łącznie. Jeśli jedynym sposobem, aby ustrzec się przed powikłaniami cukrzycy jest jej wczesne wykrycie, to tym samym rośnie rola badań kontrolnych, jakim powinniśmy się okresowo poddawać. W tym roku z pomocą przyszedł jeden z partnerów obchodów Światowego Dnia Cukrzycy, organizując akcję bezpłatnych badań i konsultacji. W 6 miastach Polski (Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu, Katowicach, Gdańsku i Gdyni) do końca listopada odbędzie się około 50 eventów w ramach "Akcji Promocji Zdrowia", organizowanych w sklepach i galeriach handlowych, podczas których wszyscy chętni będą mogli poddać się pomiarowi cukru, ciśnienia tętniczego, tkanki tłuszczowej oraz skorzystać z porady dietetyka. Szczegóły można znaleźć na stronie: www.przychodniasynexus.pl.

1 Komitet Zdrowia Publicznego, Polska Akademia Nauk

Jeśli jeszcze tego nie zrobiliście, koniecznie polubcie nasz profil na FB!