Mówili o tym we wtorek podczas debaty, która odbyła się na posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Praw Pacjentów w Warszawie. Swoje rekomendacje specjaliści zawarli w prezentowanym na debacie raporcie Fundacji Eksperci dla Zdrowia pt. "Ścieżka opieki nad chorym na cukrzycę. Kluczowe aspekty i rekomendacje zmian". (raport do pobrania w PDF pod koniec artykułu)
Prezes Fundacji Eksperci dla Zdrowia Marzena Domańska-Sadynica przypomniała, że raport Najwyżej Izby Kontroli (NIK) z 2018 r. dotyczący profilaktyki i leczenia cukrzycy typu 2 pokazał, że sytuacja chorych na cukrzycę w Polsce jest bardzo niekorzystna. "Pandemia koronawirusa nie poprawiła tej sytuacji, a raczej ją pogorszyła" - podkreśliła Domańska-Sadynica. Na podstawie analizy danych NIK oceniła, że zadania systemu ochrony zdrowia, związane z zapobieganiem, wczesnym wykrywaniem oraz leczeniem cukrzycy typu 2, nie były realizowane w Polsce skutecznie.
W raporcie NIK wskazała również na wzrost całkowitych kosztów leczenia cukrzycy oraz jej powikłań. "U żadnego pacjenta w przypadku udzielania świadczeń w podstawowej opiece zdrowotnej i ambulatoryjnej opiece specjalistycznej nie uzyskano pełnego wyrównania metabolicznego. (...) Lekarze nie wywiązywali się z obowiązku kierowania pacjentów na wszystkie wymagane w ciągu roku badania diagnostyczne i konsultacje specjalistyczne" - wymieniała Domańska-Sadynica.
Zaznaczyła, że z raportu wynika, iż pacjent z cukrzycą typu 2 "nie jest w Polsce dobrze zaopiekowany, błąka się w systemie, nie ma porad specjalistycznych". "Stąd nasza propozycja konkretnych rozwiązań" - powiedziała. Domańska-Sadynica podkreśliła, że projekt zmian prezentowany w raporcie został przygotowany na bazie zaleceń Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) i jest spójny z kierunkami zawartymi w dokumentach Ministerstwa Zdrowia, które określają zmiany w systemie ochrony zdrowia w pespektywie 2030 roku. Chodzi przede wszystkim o dokument strategiczny pt. "Zdrowa przyszłość. Ramy strategiczne dla systemu ochrony zdrowia na lata 2021-2027, z perspektywą do 2030 r." Resort wskazał w nim, że cukrzyca jest priorytetem zdrowotnym w naszym państwie, przypomniała Domańska-Sadynica.
W raporcie zawarte zostały dwie rekomendacje: standard organizacyjny opieki zdrowotnej w zakresie cukrzycy oraz nowe świadczenie, jakim ma być kompleksowa porada diabetologiczna z ustaleniem planu leczenia.
Współautor raportu, prof. Leszek Czupryniak, ordynator Oddziału Klinicznego Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego WUM przypomniał, że standard powstał w efekcie prac zespołu powołanego zarządzeniem ministra zdrowia 8 marca 2018 roku. Zawiera on zasady i wymagania dotyczące właściwej opieki diabetologicznej w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), diabetologicznej ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS), jak również lecznictwa szpitalnego, z uwzględnieniem szczególnych grup pacjentów, na przykład ciężarnych, dzieci i młodzieży, czy też osób dotkniętych zespołem stopy cukrzycowej. Zaznaczył, że niestety wypracowany standard nie został dotychczas wdrożony.
"Standard ma służyć temu, żeby było dokładnie wiadomo, co należy do obowiązków POZ, a co do obowiązków ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Aż 90 proc. zawartości tego standardu to jest to, co znajduje się w zaleceniach dotyczących opieki nad chorymi na cukrzycę Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, które ukazują się od 2004 r. i co roku są aktualizowane" - powiedział.
Jak wymieniał, do zadania podstawowej opieki zdrowotnej należeć ma: promocja zdrowia, identyfikacja czynników ryzyka cukrzycy, profilaktyka zaburzeń gospodarki węglowodanowej, edukacja w zakresie stanów przedcukrzycowych i cukrzycy typu 2, a także diagnostyka zaburzeń gospodarki węglowodanowej oraz kierowanie do poradni diabetologicznej w szczególnych przypadkach, np. w przypadku cukrzycy typu 1, każdego typu cukrzycy u dzieci i młodzieży, oraz u kobiet planujących ciążę i kobiet w ciąży, leczenie stanów przedcukrzycowych, leczenie cukrzycy typu 2, w tym insulinoterapia prosta.
Jak podkreślił prof. Czupryniak, lekarze POZ powinni kierować do poradni diabetologicznej wtedy, gdy: cele terapeutyczne u pacjenta nie są osiągane, w celu intensyfikacji leczenia insuliną; wystąpienia chorób współistniejących, utrudniających leczenie; wystąpienia powikłań cukrzycy; wystąpienia powikłań farmakoterapii lub w innych szczególnych sytuacjach.
Lekarze POZ powinni też w ramach monitorowania stanu zdrowia pacjenta z cukrzycą wykonywać badania, takie jak pomiary masy ciała, ciśnienia tętniczego, ale też zlecać badania biochemiczne, w tym pomiar stężenia cholesterolu, czy badanie ogólne moczu i badania w kierunku wydolności nerek.
"Lekarz POZ w obrębie tego standardu może kierować chorych z cukrzycą na inne konsultacje nie tylko diabetologiczne - na przykład kardiologiczne, neurologiczne czy w kierunku powikłań ze strony nerek" - tłumaczył prof. Czupryniak.
Specjalista zaznaczył, że nigdzie na świecie pacjenci chorzy na cukrzycę nie są leczeni tylko przez diabetologów. "Chorych na cukrzycę jest po prostu za dużo, w Polsce mamy 3 mln osób z cukrzycą, co czwarta osoba po sześćdziesiątce ma cukrzycę i co czwarta ma nietolerancję glukozy, więc potrzebna byłaby armia diabetologów. A lekarze rodzinni powinni doskonale radzić sobie z leczeniem cukrzycy" - powiedział.
"Musimy mieć świadomość, że bardzo dużą odpowiedzialnością POZ jest to, żeby kierować do opieki specjalistycznej tych pacjentów, którzy tego bezwzględnie wymagają, ale jednocześnie dobrze opiekować się tymi pacjentami, którzy tej konsultacji mieć nie muszą, bo są dobrze kontrolowani" - podkreśliła współautorka raportu prof. Agnieszka Mastalerz-Migas, prezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, konsultant krajowa w dziedzinie medycyny rodzinnej.
W organizacji diabetologicznej ambulatoryjnej opieki specjalistycznej prof. Czupryniak wskazał na istotną zmianę, która polega na tym, że opieka ta byłaby dwupoziomowa i odbywałaby się na poziomie podstawowych poradni diabetologicznych oraz referencyjnych poradni diabetologicznych, oferujących wszystko, czego potrzebują chorzy na cukrzycę. W każdym województwie powinna funkcjonować co najmniej jedna poradnia referencyjna. Zdaniem prof. Czupryniaka, gdyby rekomendowany standard został wdrożony, znacznie ułatwiłby uporządkowanie opieki diabetologicznej. Efekty można by zaobserwować po około 3-4 latach.
Drugą istotną rekomendacją zaprezentowaną w raporcie jest nowe świadczenie, jakim ma być kompleksowa porada diabetologiczna z ustaleniem planu leczenia. "Chcielibyśmy doprowadzić do sytuacji, że pacjenci są regularnie w ramach POZ kierowani na wizyty kontrolne do diabetologa - żeby chory z cukrzycą był raz w roku obejrzany przez diabetologa z ustaleniem szczegółowego planu leczenia" - tłumaczył prof. Czupryniak. Dodał, że takie rozwiązania funkcjonują w wielu krajach Europy, na przykład w Wielkiej Brytanii, gdzie bardzo dobrze się sprawdzają.
"Została wypracowana koncepcja kompleksowej opieki raz w roku, realizowanej w sposób wystandaryzowany, w oparciu o określony schemat oceny, który został nazwany kartą pacjenta" - wyjaśnił Czupryniak.
Byłoby to odrębne świadczenie, odrębnie finansowane. Ma ono na celu wcześniejsze wyłapywanie powikłań rozwijających się w cukrzycy, czyli przede wszystkim uszkodzeń naczyń krwionośnych w całym organizmie, ocenił prof. Czupryniak. Jak dodał, powikłania w cukrzycy wpływają na wszystkie układy; nie zaczynają się jednak w sposób dramatyczny, ale często całkiem bezobjawowy. "Dlatego jest głęboki sens regularnych badań, by wcześniej wychwycić to, co się dzieje z pacjentem" - powiedział.
Wyraził nadzieję, że realizowanie takiej porady mogłoby stanowić bodziec do stworzenia w Polsce rejestru chorych na cukrzycę. "Bez dobrych rejestrów bardzo trudno ocenić jest koszty i jakość leczenia cukrzycy" - podkreślił diabetolog.
"Standard opieki i kompleksowa porada diabetologiczna zostały wypracowane po to, żeby spełnić nadrzędne cele, a mianowicie zmniejszyć ryzyko rozwoju i progresji przewlekłych powikłań i wydłużyć życie naszych pacjentów z cukrzycą. których jest coraz więcej" - podsumowała współautorka raportu prof. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz, prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.
Obecna na spotkaniu Dominika Janiszewska-Kajka z Ministerstwa Zdrowia podkreśliła, że materiał na temat standardu organizacji opieki nad chorymi na cukrzycę został przekazany do właściwego departamentu MZ w przededniu wybuchu pandemii. "Na pewno do tego tematu powrócimy. Jeżeli jest to gotowe kompleksowe rozwiązanie, to oczywiście należy to przyjąć i myślę, że minister podejmie decyzję w najbliższym czasie zważywszy, że jesteśmy w przededniu przekazania bardzo wielu propozycji kart, np. leczenia stopy cukrzycowej, jak również innych kart świadczeń dotyczących cukrzycy" - podsumowała.
Autor tekstu: Joanna Morga, PAP
Autor zdjęć: Kancelaria Sejmu
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
