"Oddajemy w Państwa ręce raport dotyczący stanu opieki nad pacjentem z cukrzycą w Polsce z perspektywy pacjentów, lekarzy diabetologów, lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej oraz pielęgniarek i edukatorów diabetologicznych. Mam nadzieję, że uzyskane dane pozwolą na budowę systemu opieki w kierunku stałego monitorowania, lepszej terapii i kompleksowej opieki nad pacjentem z cukrzycą." - Urszula Jaworska, Prezes Zarządu Fundacji Urszuli Jaworskiej.
Przeprowadzenie badania było możliwe dzięki zaangażowaniu Konsultanta Krajowego w dziedzinie diabetologii, Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków, Fundacji Diabeciaki, Centrum Medyczno-Diagnostycznego w Siedlcach oraz przy wsparciu i pomocy NFZ.
W badaniu udział wzięło 1203 pacjentów, 61 lekarzy diabetologów, 181 lekarzy POZ oraz 133 pielęgniarki i edukatorzy diabetologiczni. Badanie przeprowadzono od grudnia 2018 roku do maja 2019 roku.
"Raport to drogowskaz do tych zmian i liczę, że przy dalszych pracach wszystkie zainteresowane instytucje będą wspólnie ten projekt budować, a potem realizować. Uważam, że opiekę nad pacjentami z cukrzycą należy budować z perspektywy samych zainteresowanych, uwzględniając ich oczekiwania oraz potrzeby. Niemniej ważne są również oczekiwania i potrzeby kadr medycznych i personelu pomocniczego pracujących na rzecz pacjentów z cukrzycą." - Urszula Jaworska, Prezes Zarządu Fundacji Urszuli Jaworskiej.
Podsumowanie odpowiedzi - cukrzyca typu 1
Prawie 40% dorosłych pacjentów z cukrzycą typu 1 uznało, że cały system opieki diabetologicznej wymaga zmiany. Jeśli chodzi o poszczególne kategorie, to za najpilniej wymagającą zmianę pacjenci wskazali potrzebę zmiany w dostępie do leków innowacyjnych. Odpowiedź taką wskazało 82% diabetyków. Równie pilnej zmiany wymaga według ankietowanych system finansowania leczenia cukrzycy. Odpowiedziało tak nieco ponad 81% badanych pacjentów. 58,7% uznało, że potrzeba zmian w dostępie do lekarzy diabetologów. Prawie 53%, że należy również poprawić dostęp do lekarzy innych specjalności. Ponad 40% pacjentów uznało, że poprawy wymaga system leczenia powikłań. A ponad 26%, że diagnostyka cukrzycy. Praktycznie wszyscy pacjenci z cukrzycą typu 1 podkreślili w swobodnej wypowiedzi, potrzebę zmiany finansowania leczenia i zakupu sprzętu dla osób po 26 roku życia. Pojawiły się też głosy o potrzebie zmian w przepisach na prawo jazdy dla diabetyków oraz o konieczności budowy systemu informatycznego dla pacjentów (zapisy on-line do specjalistów). Pojawiły się również głosy o potrzebie dostępu do wykwalifikowanych psychologów i psychiatrów rozumiejących potrzeby pacjentów z cukrzycą oraz do specjalistów w zakresie zaburzeń odżywiania. Inną poruszoną kwestią, którą wymienili pacjenci to mało profesjonalne podejście lekarzy do kobiet w ciąży z długoletnią cukrzycą oraz słaba systemowa edukacja dla pacjentów. Tylko 1% ankietowanych wskazało, że obecny system opieki nad pacjentami z cukrzycą nie wymaga zmian, gdyż działa prawidłowo.
Podsumowanie odpowiedzi - cukrzyca typu 2
Ankietowani pytani o zmianę systemu opieki diabetologicznej w 32,8% uznali, że system w całości wymaga zmian. W konkretnych elementach w pytaniu największą ilość wskazań pacjentów otrzymała odpowiedź, że poprawy wymaga dostęp do innowacyjnego leczenia. Takiego zdania było ponad 70% pacjentów z cukrzycą typu 2. Ponad 59%, że poprawy wymaga dostęp do lekarzy diabetologów, a ponad 53% pacjentów uznało również konieczność zmiany systemu finansowania leczenia. 47,7% uznało, że poprawy wymaga dostęp do lekarzy innych specjalności. Ponad 33%, że konieczna jest zmiana w diagnostyce cukrzycy, a 32%, że system leczenia powikłań. W odpowiedzi "Inny sposób" pacjenci mieli możliwość swobodnej wypowiedzi i wskazania, co według nich wymaga jeszcze poprawy lub zmiany. Pojawiły się tutaj głosy, że zmian wymaga system edukacji społeczeństwa i profilaktyki cukrzycy. Zmiany w nierównym dostępie "duże miasto a wieś" oraz sposobu żywienia, szczególnie w dostępie do tzw." jedzenia śmieciowego".
REKOMENDACJE NAJPILNIEJSZYCH ZMIAN W KIERUNKU OPTYMALIZACJI OPIEKI NAD PACJENTEM Z CUKRZYCĄ W POLSCE
- EDUKACJA - Poprawa świadomości pacjentów i społeczeństwa na temat cukrzycy i jej powikłań. Edukacja już od najmłodszych lat, wprowadzenie systemowej edukacji w skali całego kraju. Przekonanie pacjentów, że sami mają największy wpływ na możliwość zachorowania i przebieg swojej choroby. Walka z tzw. niezdrowym stylem życia. Nauka prawidłowych nawyków żywieniowych. Wprowadzenie zawodu edukatora diabetologicznego, dobrze wyedukowanego i dostępnego dla pacjentów. Uświadamianie jak ważny jest aktywny udział w procesie leczenia i jak wiele zależy od samego pacjenta i jego rodziny.
- OPIEKA KOORDYNOWANA - Kompleksowa opieka nad pacjentami i koordynacja opieki w zespołach terapeutycznych. Wymiana informacji o pacjentach dzięki informatyzacji i elektronicznej dokumentacji pacjenta i telemedycynie. Stworzenie zespołów terapeutycznych (lekarz POZ, diabetolog, dietetyk, pielęgniarka) opartych w przypadku cukrzycy typu 2 na POZ, a w przypadku typu 1 na poradni diabetologicznej. Opieka koordynowana w praktyce, a nie na papierze.
- ZMIANY W SYSTEMIE - Adekwatne finansowanie kadr medycznych i świadczeń zdrowotnych, gwarantujące ograniczenie kolejek i poprawę dostępu do opieki. Optymalizacja systemu, który podoła zmianom demograficznym (starzenie się społeczeństwa) i rosnącej liczbie pacjentów z cukrzycą.
- TERAPIE - Leczenie zgodne z zaleceniami klinicznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z zagwarantowanym dostępem pacjentów do zawartych w zaleceniach; diagnostyki, leków i wyrobów medycznych.
- COMPLIANCE i MONITOROWANIE - Poprawa wskaźników przestrzegania przez pacjentów zaleceń terapeutycznych, utrzymanie pacjenta na poziomie stałej współpracy z lekarzem i terapeutami. Ciągłe monitorowanie efektów terapeutycznych. Stała opieka nad pacjentem, nie tylko podczas wizyt. Angażowanie rodziny i bliskich pacjenta w poprawę skuteczności opieki i terapii. Wykorzystanie narzędzi telemedycyny w samokontroli cukrzycy.
- PROFILAKTYKA CUKRZYCY - Zatrzymanie "epidemii" cukrzycy typu 2. Skuteczna profilaktyka i leczenie pacjentów już na etapie przedcukrzycowym w przypadku typu 2. Skuteczna profilaktyka i leczenie otyłości, szczególnie wśród dzieci i młodzieży. Wprowadzenie zajęć o zdrowym stylu życia do szkół. Promowanie zdrowego stylu życia i aktywnosci fizycznej przez media. Zakaz reklamy słodyczy, chipsów i podobnej niezdrowej żywności.
- PROFILAKTYKA POWIKŁAŃ - Skuteczne zapobieganie powikłaniom cukrzycy, w szczególności; powikłaniom sercowo — naczyniowym, nefrologicznym i neurologicznym, poprzez kompleksową i koordynowaną opiekę nad pacjentem z cukrzycą.