Neuropatia cukrzycowa jest jednym z najczęstszych powikłań cukrzycy. W cukrzycy typu 1 rozwija się ona po wielu latach choroby. W cukrzycy typu 2, ze względu na jej długotrwały, bezobjawowy przebieg, może być obecna już w momencie diagnozy. Neuropatia to uszkodzenie włókien nerwowych przewodzących impulsy do mięśni i narządów wewnętrznych oraz bodźce czuciowe do rdzenia kręgowego i mózgu.
Objawy neuropatii cukrzycowej dotyczą głównie stóp, a dolegliwości są dwojakiego rodzaju. Pierwszy rodzaj objawów charakteryzuje się różnymi sensacjami czuciowymi: drętwieniem, mrowieniem, paleniem, szarpaniem, bólem i może sprawiać chorym bardzo wiele przykrych dolegliwości. Objawy te nasilają się w godzinach nocnych uniemożliwiając zaśnięcie. Ulgę może przynieść masaż stóp, wstanie z łóżka, chodzenie. W prewencji i leczeniu zwraca się uwagę na jak najlepsze wyrównanie cukrzycy, ze szczególnym uwzględnieniem unikania niedocukrzeń. Farmakoterapia obejmuje kwas alfa-liponowy, benfotiaminę, oraz różnego rodzaju leki przeciwbólowe i koanalgetyki. Duże nasilenie tych sensacji jest szczególnie przykre dla chorych, gdyż w pełni skuteczne leczenie jest trudne i kosztowne. Drugi rodzaj objawów wynika z uszkodzenia przewodzenia bodźców czuciowych i charakteryzuje się pogorszeniem czucia dotyku, bólu, temperatury, wibracji. Taki rodzaj dolegliwości nie jest dokuczliwy, ale bardzo niebezpieczny, gdyż pacjent nie czuje nawet dużych urazów stopy, co naraża go na powstanie nie gojących się ran, zwanych zespołem stopy cukrzycowej.
Przyczyną zespołu stopy cukrzycowej jest cukrzyca i jej powikłania: neuropatia oraz makroangiopatia czyli miażdżyca. Ta ostatnia polega na stopniowym zwężaniu się tętnic, czyli naczyń krwionośnych odżywiających tkanki, co prowadzi w ostateczności do objawów niedokrwienia i martwicy. Miażdżyca występuje nie tylko w cukrzycy, ale w tej chorobie jest bardziej nasilona i dotyka małych tętnic, co uniemożliwia leczenie udrażniające (angioplastykę czy bypassy). Kolejną przyczyną stopy cukrzycowej są zaburzenia metabolizmu tkanek, które spowalniają proces gojenia.
Najczęściej powstanie rany poprzedza modzel (odcisk). Pod nim początkowo tworzy się małe owrzodzenie, które następnie przebija modzel i dochodzi do powstania rany. Często sprawcą owrzodzenia są nie uświadomione urazy, nieprawidłowe obuwie, urazy podczas niewłaściwie prowadzonych zabiegów kosmetycznych.
Profilaktyka stopy cukrzycowej obejmuje odpowiednie leczenie cukrzycy, dokładną obserwację i codzienną pielęgnację stóp, indywidualnie dobrane obuwie, unikanie urazów w różnych sytuacjach: zakaz chodzenia gołymi stopami, sprawdzanie wnętrza buta przed założeniem, sprawdzanie temperatury wody przed kąpielą.
Zwalczanie czynników ryzyka miażdżycy również należy do działań prewencyjnych: zakaz palenia papierosów, leczenie nadciśnienia, podwyższonego cholesterolu i trójglicerydów.
Gdy już dojdzie do powstania rany, leczenie polega na idealnym wyrównaniu cukrzycy, odciążeniu stopy oraz systematycznym opracowaniu brzegów owrzodzenia. W przypadku infekcji stosuje się antybiotyki, a w ciężkiej infekcji opracowanie chirurgiczne, leczenie szpitalne. Na powierzchnię rany stosuje się preparaty bakteriobójcze zawierające jod lub srebro, specjalistyczne opatrunki. Unika się stosowania maści.
W przypadku prawidłowego stanu ukrwienia stopy szanse wyleczenia rany sięgają prawie 100 %. Gdy istnieje zaawansowana miażdżyca w tętnicach kończyn dolnych szanse te dramatycznie maleją, grożąc nieuchronną amputacją.
Autor:
Dr med. Przemysław Witek
Klinika Chorób Metabolicznych CM UJ
Dr med. Przemysław Witek
Klinika Chorób Metabolicznych CM UJ
Masz swoją opinię na ten temat? Tu jest miejsce, gdzie możesz ją wyrazić! Pisz, komentuj i dyskutuj. Pamiętaj o tym, że nie będą tolerowane niecenzuralne wypowiedzi i wulgaryzmy.
